Glinciszki

Glinciszki
	; Neogotycki pałac Jeleńskich z 1860 r.
Państwo	Litwa
Okręg	wileński
Rejon	wileński
Gmina	Podbrzezie
Populacja (2001); • liczba ludności	; 586
Kod pocztowy	LT-14034
	Położenie na mapie rejonu wileńskiego Glinciszki
	Położenie na mapie Litwy Glinciszki
	Położenie na mapie Polski w 1939 Glinciszki
	54°59′10″N 25°13′30″E/54,986111 25,225000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Glinciszki^[1] (lit. Glitiškės) – wieś na Litwie, na Wileńszczyźnie, w okręgu wileńskim, w rejonie wileńskim, w gminie Podbrzezie, 4 km na północ od Podbrzezia, do 1945 w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie wileńsko-trockim, w gminie Podbrzezie; 586 mieszk. (2001); pałac, szkoła.

W 1944 litewski oddział pomocniczy policji niemieckiej dokonał w Glinciszkach masowego mordu na miejscowej ludności polskiej (zbrodnia w Glinciszkach).

Historia

Wieś położona jest nad jeziorem Szirwis, do którego wpada rzeczka Rynja. Znajduje się tutaj neogotycki pałac Jeleńskich z 1860 r., a także ok. 600 letni dąb. W pałacu mieści się obecnie szkoła podstawowa, ośrodek kultury i biblioteka. W pobliżu pałacu zachowały się także dawne budynki dworskie: murowany skarbczyk lub wędzarnia z 1787 r., murowano-drewniany lamus z ok. 1765 r. i spichlerz z końca XVIII w.

Pałac i 600-letni dąb

Murowany lamus

W Glinciszkach był kiedyś murowany kościół parafialny. W 1810 podkomorzy wiłkomierski Ludwik Jeleński osadził w nim ks. misjonarzy. Później znajdowała się tutaj kaplica parafii w Podbrzeziu.

Dobra Glinciszki były od XVIII w. własnością rodziny Jeleńskich h. Korczak odmienny (w 1810 Ludwika Jeleńskiego, po nim dziedziczył jego brat Józef – generał, potem syn Józefa Kazimierz – marszałek mozyrski, w końcu XIX w. właścicielem był Mieczysław Jeleński). Ostatni właściciel – Kazimierz Jeleński opuścił Glinciszki w 1939 (zginął w Auschwitz).

W XIX i w początkach XX w. położone były w Rosji, w guberni wileńskiej, w powiecie wileńskim, w gminie Podbrzezie. Po I wojnie światowej pod administracją polską, w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich. W latach 1920–1922 w składzie Litwy Środkowej.

Od 11 kwietnia 1922^[2] leżały w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie wileńsko-trockim^[a], w gminie Podbrzezie^[3]. W 1931 miejscowość liczyła 179 mieszkańców, zamieszkałych w 9 budynkach^[3].

20 czerwca 1944 roku litewski oddział pomocniczy policji niemieckiej zastrzelił w Glinciszkach 38 mieszkańców.

Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 na niepodległej Litwie.

Uwagi

↑ Przynależność wojewódzka i powiatowa zmieniała się. W Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich miejscowość leżała w okręgu wileńskim; w Polsce w Ziemi Wileńskiej (1922 - 1926), następnie w województwie wileńskim (1926 - 1945). W ZCZW, na Litwie Środkowej i w początkach przynależności do Polski miejscowość należała do powiatu wileńskiego, następnie do powiatu wileńsko-trockiego.

Przypisy

↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.
↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213
↑ ^a ^b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej.. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938.

Bibliografia

Glinciszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 582 .
Tomasz Krzywicki: Litwa : przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005. ISBN 83-89188-40-6.
Danuta Danowska: Gminy z dorobkiem w tle – Podbrzezie w: Tygodnik Wileńszczyzny 02/2007. [dostęp 2008-12-26]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Glinciszki w Radzima.org
Glinciszki w www.nasz-czas.lt. nasz-czas.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-02)].

[uwaga1-3] Przynależność wojewódzka i powiatowa zmieniała się. W Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich miejscowość leżała w okręgu wileńskim; w Polsce w Ziemi Wileńskiej (1922 - 1926), następnie w województwie wileńskim (1926 - 1945). W ZCZW, na Litwie Środkowej i w początkach przynależności do Polski miejscowość należała do powiatu wileńskiego, następnie do powiatu wileńsko-trockiego.

[1] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. ISBN 978-83-254-2578-4.

[2] Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213

[przypis1-4] Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej.. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938.

[1]

[2]

[a]

[3]