Gonolek pospolity (Laniarius barbarus) – średniej wielkości ptak z rodziny dzierzbików. Jest to pospolity ptak lęgowy zamieszkujący Afrykę Środkową od Senegalu i Demokratycznej Republiki Konga na wschód po Etiopię. Jest to ptak przyczajony, często zamieszkujący gęste zarośla w lasach i innych siedliskach leśnych. Gniazdo to konstrukcja kielichowa na krzewie lub drzewie, w której gonolki składają dwa jaja.

Gonolek pospolity
Laniarius barbarus[1]
Lanius barbarus Linnaeus, 1766
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

dzierzbiki

Rodzaj

Laniarius

Gatunek

Gonolek pospolity

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Taksonomia

edytuj

W 1760 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson zamieścił w swojej Ornitologii opis gonolka pospolitego na podstawie okazu zebranego w Senegalu. Używał francuskiej nazwy La pie-griesche rouge du Sénégal i łacińskiej nazwy Lanius Senegalensis ruber[3]. Chociaż Brisson ukuł nazwy łacińskie, nie są one zgodne z systemem dwumianowym i nie są uznawane przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej[4]. Kiedy w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz zaktualizował swoje Systema Naturae do dwunastego wydania, dodał 240 gatunków opisanych wcześniej przez Brissona[4]. Jednym z nich był gonolek pospolity. Linneusz zamieścił krótki opis, ukuł dwumianową nazwę Lanius barbarus i zacytował pracę Brissona[5]. Gatunek zalicza się obecnie do rodzaju Laniarius wprowadzonego przez francuskiego ornitologa Louisa Pierre’a Vieillota w 1816 r.[6] Rozróżnia się dwa podgatunki[7].

Gonolek pospolity ma 22 cm długości, długi ogon i krótkie skrzydła. Dorosły osobnik to ptak o jaskrawym ubarwieniu, choć łatwo go przeoczyć, ponieważ często czai się w zaroślach. Ma solidnie czarne górne części oprócz złotej korony i szkarłatną część dolną inną niż płowożółty spód. Nogi są ciemne. Osobniki różnej płci są podobne, ale młode ptaki są jaśniejsze i bardziej matowe[8].

Ekologia i zachowanie

edytuj

Gatunek ten jest rzadko widywany, ponieważ zamieszkuje gęste zarośla, z których słychać jego nawoływania. Gonolek pospolity żeruje głównie na owadach znajdujących się w krzakach lub na ziemi. Dieta składa się głównie z chrząszczy i gąsienic, ale czasami gonolki łowią ptasie jaja i pisklęta[8].

Jest monogamiczny i terytorialny. U gonolka zaobserwowano pewne zachowania związane z zalotami, gdy para goniła się nawzajem po drzewie, skacząc z gałęzi na gałąź i wydając metaliczne brzęczące dźwięki. Głębokie gniazdo w kształcie miseczki jest często wątłe i zbudowane w krzewie z korzeni. Składane są dwa lub czasami trzy szarozielone lub niebieskozielone jaja z ciemnymi plamami[8].

Przypisy

edytuj