Gorczyca (Sinapis L.) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego dwa[4] lub cztery gatunki[5] (w pierwszym wypadku ich część jest wyłączana do rodzaju Rhamphospermum[4]). Rośliny te występują w Europie, północnej Afryce i znacznej części Azji. Jako rośliny introdukowane spotykane są na wszystkich kontynentach w strefach umiarkowanych, rzadziej, ale też obecne są w strefie międzyzwrotnikowej[4]. W Polsce rosną dwa gatunki introdukowane i zadomowione – gorczyca biała Sinapis alba i gorczyca polna Sinapis arvensis[6].

Gorczyca
Ilustracja
Gorczyca biała
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

gorczyca

Nazwa systematyczna
Sinapis L.
Sp. Pl. 668. 1753
Typ nomenklatoryczny

Sinapis alba L.[3]

Synonimy
  • Sinapi P. Miller
  • Sinapistrum F. F. Chevallier[3]

Nasiona gorczycy białej wykorzystywane są do wyrobu musztard. Gorczyca polna jest chwastem w uprawach, ale też źródłem pożywienia głodowego[7].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). W obrębie rodziny klasyfikowany jest do plemienia Brassiceae[8].

Wykaz gatunków[5]

S. arvensis i S. pubescens bywają wyodrębniane w rodzaj Rhamphospermum[4]. Gatunek zwany dawniej gorczycą czarną współcześnie określany jest zgodnie z klasyfikacją naukową nazwą kapusta czarna (Brassica nigra (L.) W.D.J. Koch, ew. Rhamphospermum nigrum (L.) Al-Shehbaz, dawniej Sinapis nigra L.). Podobnie gorczyca sarepska to kapusta sitowata (Brassica juncea (L.) Czern.).

Obecność w kulturze i symbolice edytuj

Do nasion gorczycy nawiązał Jezus Chrystus w przypowieści o Królestwie niebieskim, zapisanej w Ewangeliach[9], oraz gdy po uzdrowieniu epileptyka[10] wyjaśniał, że mając choćby odrobinę wiary[11][12] w moc Boga, to Bóg może rzeczywiście uczynić coś dla człowieka, nie tylko symbolicznie, ale i rzeczywiście[13].

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  4. a b c d Sinapis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-22].
  5. a b Sinapis L., [w:] BrassiBase [online], Universität Heidelberg [dostęp 2023-02-22].
  6. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 168, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 858, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. Genus Sinapis L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-02-22].
  9. „Królestwo niebieskie podobne jest do ziarnka gorczycy, które ktoś wziął i posiał na swej roli. Jest ono najmniejsze ze wszystkich nasion, lecz gdy wyrośnie, jest większe od innych jarzyn i staje się drzewem, tak że ptaki przylatują z powietrza i gnieżdżą się na jego gałęziach” (Mt 13,31-32; por. Mk 4,30-32; Łk 13,18-19). Gorczyca czarna (Brassica nigra) wyrasta w Palestynie ponad 2 m wysokości.
  10. Mt 17, 14-21; Mk 9,14-29; Łk 9,37-43.
  11. „Jeśli będziecie mieć wiarę jak ziarnko gorczycy, powiecie tej górze: 'Przesuń się stąd tam!', a przesunie się. I nic niemożliwego nie będzie dla was” (Mt 17,20).
  12. „Gdybyście mieli wiarę jak ziarnko gorczycy, powiedzielibyście tej morwie: 'Wyrwij się z korzeniem i przesadź się w morze!', a byłaby wam posłuszna” (Łk 17,6).
  13. Ks. dr hab. Tomasz Siemieniec, Komentarz do Mt 17,14-27, RadioMaryja.pl, 28 grudnia 2020 [dostęp 2021-06-13] (pol.).