Graduał
Graduał lub Graduale (łac. graduale) – jeden ze zmiennych śpiewów, wykonywanych podczas katolickiej (łacińskiej) liturgii mszy (należący do tzw. proprium) oraz nabożeństw luterańskich. Gatunkowo jest to responsorium, a jego tekst zaczerpnięty jest z jednego z psalmów.
Liturgia katolickaEdytuj
W Kościele katolickim graduał wykonywany był po lekcji, a poprzedzał śpiew Alleluja. W postaci chorałowej był to melizmatyczny śpiew kantora. Z czasem zredukowany do recytacji przez celebransa (przy możliwości równoczesnego wykonania np. przez scholę). W księgach po reformie Soboru Watykańskiego II zastąpiony przez psalm responsoryjny, co jednak nie ogranicza możliwości wykonania w tym miejscu graduału z repertuaru chorałowego[1].
Graduał jako księgaEdytuj
W katolicyzmie mianem Graduału określa się także księgę liturgiczną, zawierająca wszystkie śpiewy mszalne. Jej nazwa wywodzi się od graduału w znaczeniu pierwszym. Graduały zawierały przede wszystkim śpiewy należące do części zmiennych (proprium) mszy, takie jak:
- introit
- graduał
- śpiew alleluja z wersetem
- offertorium
- communio
a także i te przynależne do części stałych (ordinarium), niekiedy zawarte w oddzielnym kyriale:
- Kyrie eleison
- Gloria
- Credo
- Sanctus (oddzielnie lub razem z Benedictus)
- Agnus Dei
- Ite missa est lub Benedicamus Domino.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów: Struktura mszy świętej oraz jej elementy i części. W: Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego z trzeciego wydania Mszału Rzymskiego, Rzym 2002 [on-line]. KKBiDS, 6 listopada 2003, 61 [dostęp 2012-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014–07–11)].