Grzybolubka purchawkowata

Grzybolubka purchawkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kępkowcowate
Rodzaj	grzybolubka
Gatunek	grzybolubka purchawkowata
	Nazwa systematyczna
	Asterophora lycoperdoides (Bull.) Ditmar; J. Bot. (Schrader) 3: 56 (1809)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grzybolubka purchawkowata (Asterophora lycoperdoides (Bull.) Ditmar) – gatunek grzybów należący do rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Asterophora, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1784 Bulliard nadając mu nazwę Agaricus lycoperdoides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1809 R.P.Fr. Ditmar, przenosząc go do rodzaju Asterophora^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

Nyctalis agaricoides (Fr.) Bon & Courtec. 1989
Nyctalis agaricoides f. nauseosa (Weinm.) Bon 1995
Nyctalis asterophora f. major J.E. Lange 1933^[2]/

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 roku. Franciszek Błoński w 1896 r. opisywał ten gatunek pod nazwą nicniczka purchawkowata^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–2 cm, rzadko większy (3–4 cm), kształt od półkulistego do poduszeczkowatego. Młode owocniki są białawe, potem od pokrywających je zarodników stają się brązowawe^[4]

Trzon

Wysokość 1–3 (wyjątkowo do 4) cm, grubość 2–7 mm, walcowaty, wygięty, pokryty włókienkami. U młodych owocników białawy, u starszych o barwie od brązowej do czarniawej^[4].

Blaszki

Słabo wykształcone, często w ogóle ich brak. Zazwyczaj są zredukowane i mają postać grubych żył o szerokości ok. 1 mm, są rzadkie, początkowo białawe, a później szarawe^[4].

Miąższ

Białawo-kremowy. Ma mączny smak i zapach pochodzący prawdopodobnie od gnijącego miąższu żywiciela^[4].

Cechy mikroskopowe

Wytwarza chlamydospory będące głównym sposobem rozprzestrzeniania się. Chlamydospory są owaloidalne, lub prawie kuliste, o powierzchni brodawkowatej lub kolczastej, wyglądem przypominające gwiazdę (stąd naukowa nazwa rodzaju Asterophora – niosąca gwiazdy). Mają wymiary 13–20 (22) × (8) 10–20 (22) μm. Rzadko wytwarza bazydiospory. Jeśli powstają, to zazwyczaj na blaszkach młodych owocników. Są elipsoidalno-jajowate, gładkie, bezbarwne o wymiarach (3,2) 5–6 (7) × (2) 3–4 (4,2) μm^[4].

Występowanie

Grzybolubka purchawkowata występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i w Europie. W Azji podano jej stanowiska w Japonii i Korei^[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano liczne stanowiska^[3]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Holandii^[3].

Występuje w lasach, zwłaszcza bukowych i jodłowych, spotykana jest także w parkach^[3]. Grzyb nagrzybny rozwijający się na owocnikach grzybów z rodzaju gołąbek (Russula), zwłaszcza na gołąbku podpalanym (Russula adusta) i gołąbku czarniawym (Russula nigricans), ale znajdywano ja także na mleczaju chrząstce (Lactarius vellereus), łysostopku wrzecionowatotrzonowym (Gymnopilus fusipes) i innych. Wytwarza owocniki od lipca do listopada, przeważnie w grupkach; na jednym okazie grzyba zazwyczaj jest od kilku do kilkunastu owocników grzybolubki. Wykazuje się dużą specjalizacją wobec żywiciela, a przy tym łatwo i szybko wytwarza owocniki na sztucznych pożywkach (np. na PDA)^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-14] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 64,65, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f AndrzejA. Szczepkowski AndrzejA., DariuszD. Kubiak DariuszD., Grzybolubka purchawkowata ''Asterophora lycoperdoides'' (Bull.) Ditmar w Polsce, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, 64 (11), 2008, s. 77–90 .
↑ Występowanie Asterophora lycopersica na świecie (mapa) [online], DiscoverLife [dostęp 2020-05-14] (ang.).
↑ Aktualne stanowiska grzybolubki purchawkowatej w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2020-05-14] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 61, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-14] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2020-04-15] (ang.).

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 64,65, ISBN 83-89648-09-1 .

[kub-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f AndrzejA. Szczepkowski AndrzejA., DariuszD. Kubiak DariuszD., Grzybolubka purchawkowata ''Asterophora lycoperdoides'' (Bull.) Ditmar w Polsce, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, 64 (11), 2008, s. 77–90 .

[disc-5] Występowanie Asterophora lycopersica na świecie (mapa) [online], DiscoverLife [dostęp 2020-05-14] (ang.).

[atlas-6] Aktualne stanowiska grzybolubki purchawkowatej w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2020-05-14] .

[mirek-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 61, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]