Gumiakowate (Calophyllaceae) – rodzina roślin drzewiastych i krzewiastych z rzędu malpigiowców o zasięgu obejmującym wszystkie kontynenty w ich częściach położonych w strefie tropikalnej. Wiele gatunków dostarcza cenionego drewna. Z pachnących kwiatów (np. Mammea siamensis[4]) uzyskuje się olejki eteryczne wykorzystywane w perfumerii, z innych części roślin pozyskuje się żywice i gumożywice. Niektóre gatunki użytkowane są jako rośliny owocowe, np. mamea amerykańska rodzi owoce osiągające do 4 kg masy, zwane „jabłkami memmei”[5]. Niektóre gatunki sadzone są jako ozdobne, np. Calophyllum inophyllum. Szereg gatunków dostarcza wartościowego drewna, w tym jeden z gatunków rozbiałuMesua ferrea ze względu na twardość drewna zaliczany jest do drzew żelaznych[4].

Gumiakowate
Ilustracja
Calophyllum inophyllum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

gumiakowate

Nazwa systematyczna
Calophyllaceae J. Agardh
Theoria Syst. Pl.: 121. Apr-Sep 1858[3]
Typ nomenklatoryczny

Calophyllum L. (1753)[3]

Mesua ferrea

Morfologia

edytuj
 
Owoc mamei amerykańskiej
Pokrój
Rośliny zimozielone[4] o pokroju drzewiastym, rzadziej krzewy[2].
Liście
Pojedyncze[4], całobrzegie, bez przylistków wyrastają skrętolegle lub naprzeciwlegle. Zawierają przezroczyste komórki i przewody wydzielnicze zawierające żywice, olejki eteryczne i gumożywice[2].
Kwiaty
Mają wolne działki kielicha i płatki korony, zawierają liczne pręciki z pylnikami zawierającymi duże, szczytowo umieszczone gruczoły[2].
Owoce
Torebki otwierające się wzdłuż przegród po dojrzeniu. Zawierają nasiona małe do dużych, przy czym okazałe nasiona składają się prawie wyłącznie z dwóch ogromnych liścieni[2].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla dziurawcowatych (Hypericaceae) i zasennikowatych (Podostemaceae) w obrębie rzędu malpigiowców (Malpighiales).



Ctenolophonaceae




Erythroxylaceaekrasnodrzewowate



Rhizophoraceaekorzeniarowate






Irvingiaceaeirwingiowate



Pandaceae





Ochnaceaeochnowate





Clusiaceaekluzjowate



Bonnetiaceae





Calophyllaceaegumiakowate




Hypericaceaedziurawcowate



Podostemaceaezasennikowate







Wykaz rodzajów[6]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-16] (ang.).
  3. a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland. [dostęp 2011-07-30]. (ang.).
  4. a b c d Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 310-311. ISBN 978-1-842466346.
  5. Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 29. ISBN 83-7079-778-4.
  6. List of Genera in CALOPHYLLACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-16] (ang.).