Haxhi Lleshi
Haxhi Lleshi (ur. 1 maja 1913 roku we wsi Reshan k. Dibry, zm. 5 stycznia 1998 roku w Tiranie[1]) – albański polityk, komunista.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 października 1913 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 stycznia 1998 |
| Minister spraw wewnętrznych | |
| Okres |
od 23 października 1944 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Zgromadzenia Ludowego | |
| Okres |
od 1 sierpnia 1953 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
.svg)
| |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Pochodził z rodziny chłopskiej, wyznania muzułmańskiego[2]. Uczył się w szkole serbskojęzycznej w Dibrze[1]. W latach 30. zajmował się handlem w Dibrze. Według Halima Purelku w Dibrze Lleshi miał współpracować z wywiadem jugosłowiańskim, przygotowując się do działań wywiadowczych na terytorium Albanii, okupowanej przez Włochów[3]. W 1941 po wybuchu wojny został internowany przez władze jugosłowiańskie we Vranju. Po uwolnieniu z internowania przebywał w Peshkopii[1].
W 1942 dowodził oddziałem partyzanckim w Dibrze, w 1943 objął dowództwo batalionu[4]. W kwietniu 1943 wstąpił do partii komunistycznej i szybko awansował w hierarchii komunistycznego ruchu oporu, dochodząc w tym samym roku do stanowiska szefa sztabu Armii Wyzwolenia Narodowego[1]. Jednym z jego zadań było utrzymywanie kontaktów z partyzantami w Macedonii. W 1944 awansował na stopień pułkownika, a we wrześniu 1944 na czele podległych mu oddziałów uczestniczył w operacji wyzwalania Dibry. W latach 1944-1946 pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych w Rządzie Tymczasowym, uczestniczył w negocjowaniu z Jugosławią układu o współpracy i pomocy wzajemnej. W latach 60. wyjeżdżał wielokrotnie do Chin, negocjując kolejne układy dwustronne. W Zgromadzeniu Ludowym zasiadał regularnie od 1950 roku jako deputowany z okręgu Dibry[1]. W 1953 w czasie operacji Valuable - prowadzenia działalności dywersyjnej na terytorium Albanii, Lleshi był uważany za jedną z osób, lojalnych wobec Ahmeda Zogu, które mogą pomóc w obaleniu reżimu komunistycznego[5]. Lleshi wykazał się jednak lojalnością wobec władz komunistycznych i doprowadził do likwidacji oddziału Zenela Shehi[5].
Po ukończeniu kursu w Moskwie z zakresu dyplomacji, w roku 1953 objął stanowisko przewodniczącego prezydium Zgromadzenia Ludowego, które sprawował do 1982. W 1975 był członkiem komisji przygotowującej projekt nowej konstytucji. Odsunięty w 1983 roku (było to to efektem skandalu obyczajowego - Lleshi miał uwieść swoją sekretarkę, która notowała jego wspomnienia)[6]. W 1991 został powołany do Rady przy Prezydencie Albanii[1]. W maju 1996 stanął przed sądem, oskarżany o udział w zbrodniach komunistycznych. W lipcu 1996 jednak został zwolniony z uwagi na podeszły wiek i chorobę[4].
W 1996 ukazały się wspomnienia Lleshiego Vite, njerëz, ngjarje : kujtime, w opracowaniu redakcyjnym Kujtima Ymeriego i Zenela Sulaja.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet : anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 172.
- ↑ Kastriot Dervishi, Haxhi Lleshi: I kemi shërbyer si familje Jugosllavisë së vjetër. = 2023-02-27 [online], 55news.al, 2019 (alb.).
- ↑ Halim Purelku. Aspekte të situatës polituke në rajonin perëndimor të banovinës së Vardarit. „Studime Historike”, s. 112, 2003.
- ↑ a b Fjalor Enciklopedik Shqiptar, vol. 2. Tirana: 2008, s. 1588. (alb.).
- ↑ a b Albert Lulushi: Operation Valuable Fiend: The CIA's First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain. Skyhorse, 2014. ISBN 978-1-62872-394-6.
- ↑ Zbulohet ditari sekret i Enverit: Haxhi Lleshi e teproi me lidhjen intime me sekretaren! Ka marrëdhënie seksuale edhe me mbesën e Myslim Pezës! [online], gazetashqiptare.al, 2022 (alb.).
Bibliografia edytuj
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2012, s. 282. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Bashkim Lleshi: Haxhi Lleshi në 100 vjetorin e lindjes. Tirana: 2014. ISBN 978-9928-172-30-3. (alb.).
- Haxhi Lleshi: Vite, njerëz, ngjarje: kujtime. Shtëpia Botuese Dituria: 1996, s. 279. (alb.).