Wikipedia

Henryk Ciszewski

Henryk Ciszewski (ur. 30 września 1920 w Kaczynach-Starej Wsi, gm. Rzekuń[1], zm. 18 czerwca 2013 w Ostrołęce[2]) – twórca ludowy, regionalista, historyk z zamiłowania, dokumentalista, popularyzator dziejów Ostrołęki i Kurpiów[3], pasjonat kolekcjonerstwa.

Życiorys edytuj

Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej o patriotycznych tradycjach, syn Adama i Marianny z d. Truszkowskiej[1]. Ukończył szkołę powszechną na Stacji. W latach 1938–1940 uczył się zawodu ślusarza u miejscowego rzemieślnika, Jana Grotkowskiego[2][4].

Do 1940 r. pracował w rodzinnym gospodarstwie rolnym. W czasie okupacji został wywieziony na roboty przymusowe do Prus Wschodnich. Pracował we dworach w okolicach Tylży, Kłajpedy i Królewca[4]. Po II wojnie światowej pracował w Oddziale Drogowym, a następnie w Służbie Ruchu PKP w Ostrołęce (do 1950). W latach 1950–1961 był robotnikiem w Zakładach Jajczarskich w Ostrołęce, następnie w PSS „Społem” – w piekarni „Gigant”. W okresie 1961–1978 pracował jako magazynier w Ostrołęckich Zakładach Celulozowo-Papierniczych[1].

Talent plastyczny i muzyczny odziedziczył po ojcu[5]. Przez wiele lat był członkiem Zespołu Pieśni i Tańca „Kurpie”, gdzie występował jako śpiewak i grał na flecie oraz ligawce. Był rzeźbiarzem – twórcą świątków i innych postaci, także figur zwierząt i ptaków oraz scenek ilustrujących dawne życie bądź treść legend. Prace te, nazwane przez Barbarę Kalinowską „patyczakami”, były eksponowane na wystawach i festiwalach twórczości ludowej, np. w 2008 r. w Galerii Ostrołęka na wystawie „Festiwal Sztuki 3m – materiał, medium, metafora” w edycji „Drzewo, drewno”. Kilka obiektów (rzeźby i instrumenty muzyczne) posiada Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie[2]. Na swojej posesji zorganizował „Kaczeniec” – małe muzeum, stałą ekspozycję rzeźb figuralnych i cykli tematycznych oraz pamiątek ludowych i ziemiańskich. Był kolekcjonerem monet, znaczków, symboli heraldycznych. Współpracował z Muzeum Okręgowym, później Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce i innymi placówkami, udostępniając własne zbiory dokumentów i rozległą wiedzę o Ostrołęce i Kurpiach, w tym legendy, pieśni, formy obrzędowe roku kościelnego. Tworzył kronikę pierścienia podostrołęckiego, wykorzystując materiały o najstarszych miastach, wypożyczone z Białegostoku. Spisywał dzieje rodów, które mieszkały w okolicach Ostrołęki od 300 czy 500 lat[4].

Był przewodnikiem wycieczek PTTK. Należał do Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Przyjaciół Ostrołęki, TPD, PCK, Straży Ochrony Przyrody[1]. Jako społeczny opiekun przyrody nie chciał niszczyć żyjących drzew, dlatego na „patyczaki” zbierał gałązki, obcinane przez służby drogowe[2]. Był aktywnym działaczem wielu klubów i stowarzyszeń, m.in.: Towarzystwa Kultury Teatralnej, Ligi Ochrony Zabytków, Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej, Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Ostrołęckiego Klubu Kolekcjonerskiego „Unikat" (legitymacja z numerem 1), Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę. W 2010 r. został mianowany Honorowym Kustoszem Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce w podziękowaniu za zasługi dla tej placówki[6]. Jego dewiza życiowa: „Człowiek jest tyle wart, ile zostawi po sobie”[1]. W zbiorach Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce znajduje się ponad 150 dzieł oraz około tysiąca muzealiów z jego kolekcji. „Przez to, że nie lubiłem pić i pokątnych interesów załatwiać, zawsze miałem kłopoty w pracy”[4] – powiedział Wojciechowi Woźniakowi[2].

Był mężem Marianny z d. Dąbkowskiej, mieli dwoje dzieci: Krystynę i Mariana oraz sześcioro wnucząt.

Mieszkał w Kaczynach-Wypychach k. Ostrołęki, w ostatnich latach życia – w Domu Pomocy Społecznej „Wrzos” w Ostrołęce. Spoczął na cmentarzu parafialnym w Rzekuniu.

Odznaczenia edytuj

Źródło: Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku[1].

Twórczość edytuj

  • Z notatek Pana Henryka – nad Narwią, nad Chachłuzą (red. Sabina Malinowska), Miejska Biblioteka Publiczna, Ostrołęka 2009 (Publikacja przygotowana z okazji 89. urodzin Pana Henryka Ciszewskiego Wielce Zasłużonego Ostrołęczanina)
  • Z notatek Pana Henryka (fragmenty: Ostrołęka, miasto w lesie; Drzewa i krzewy), w: Łączy nas las, Muzeum Kultury Kurpiowskiej, Ostrołęka 2022, ISBN 978-83-953620-9-5, s.33-35

Materiały autorstwa H. Ciszewskiego w zbiorach MKK w Ostrołęce:

  • Album, Pasja życia
  • Album, Dole i niedole
  • Album, Mini muzeum Henryka Ciszewskiego „Kaczeniec”
  • Zeszyt z zapiskami, Historia pełna. Bronić prawdy
  • Zeszyt z zapiskami, A ja wiem swoje!
  • Zapiski

Źródło: Świat patyczaków Henryka Ciszewskiego[1].

Upamiętnienie edytuj

W 2020 r., w setną rocznicę urodzin, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce zorganizowało wystawę czasową – „S(ł)ucha pani”. Świat patyczaków Henryka Ciszewskiego. Elwira Gers wykonała odlane z betonu popiersie Henryka Ciszewskiego. Joanna Zyśk opracowała katalog rzeźb Świat patyczaków Henryka Ciszewskiego.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Stanisław Pajka, Słownik biograficzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 161, ISBN 83-916349-2-2.
  2. ↑ a b c d e Joanna Zyśk, Świat patyczaków Henryka Ciszewskiego. Katalog rzeźb, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej, 2020, ISBN 978-83-953620-4-0.
  3. ↑ Maria Samsel, Od wydawcy, [w:] Świat patyczaków Henryka Ciszewskiego. Katalog rzeźb, Ostrołęka: Muzeum Kultury Kurpiowskiej, 2020, s. 5, ISBN 978-83-953620-4-0.
  4. ↑ a b c d Wojciech Woźniak, Kiedy uczciwość jest zawadą, „Tygodnik Ostrołęcki” (43), 1984, s. 18–19.
  5. ↑ Czesław Parzych, Ostrołęcki regionalista, [w:] Muzeum Historii Polski w Warszawie [online], bazhum.muzhp.pl, 1991, s. 188–91 [dostęp 2022-10-09].
  6. ↑ Barbara Zakrzewska, Kruczy apetyt na życie, [w:] Ostrołęka pełna wspomnień. Zeszyt 11, Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 2023, s. 85-88, ISBN 978-83-64200-67-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Ciszewski&oldid=73339427”