Horný Vadičov
Horný Vadičov – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Kysucké Nové Mesto, w kraju żylińskim.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Vladimír Káčerik[1] |
| Powierzchnia |
20,81[2] km² |
| Wysokość |
489 m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
041 |
| Kod pocztowy |
023 45 |
| Tablice rejestracyjne |
KM |
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°16′N 18°53′E/49,266667 18,883333 | |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Wieś położona jest w odległości w linii prostej ok. 8–9 km na południowy wschód od Kysuckého Nového Mesta, w górnej części doliny Vadičovského potoka. Od wschodu i południa wieś otaczają szczyty Gór Kisuckich: Biely vrch (785 m n.p.m.), Zlieň (765 m n.p.m.), Magura (921 m n.p.m.) i Požeha (799 m n.p.m.), natomiast od północnego zachodu wznosi się nad nią jeden z najwyższych szczytów tych gór, strzelista Ľadonhora (999 m n.p.m.). Najwyższym punktem wsi jest szczyt wspomnianej Ľadonhory, najniższym – koryto Vadičovského potoka w dolnej części wsi, na granicy z Dolným Vadičovem (440 m n.p.m.).
Nazwa edytuj
W 1385 roku wieś była po raz pierwszy wzmiankowana pisemnie jako Silva Vaditzov. Następnie występuje w źródłach pisanych jako Vadycho (1419), Felse Wadychow (1504) i Horní Wadičow (1773). Po 1867 r. występowała pod węgierskimi nazwami Felsövadicsó i Felsövadas. Na zachowanych odciśnięciach bliżej niedatowanej pieczęci z drugiej połowy XVIII w. widnieje napis SIGIL(LUM) P(OSSESSIONIS). FELSICO VADICZO.
Prostredný Vadičov, jako odrębna jednostka osadnicza, w dokumentach pojawia się jako Wadiczw Mediocris (1558), Srdní Wadičow (1773), Prostredný Wadičov (1808), a w języku węgierskim jako Középvadicsó.
Historia edytuj
Otoczenie wsi było zamieszkane przez człowieka już w czasach prehistorycznych. W kilku miejscach (Crkovo, grodzisko na szczycie Ľadonhory) znalezione zostały ślady osadnictwa kultury łużyckiej z młodszej epoki brązu (brązowa siekierka z tuleją, obecnie w zbiorach Muzeum Powaskiego w Żylinie) i starszej epoki żelaza. W dolinie Vadičovského potoka znalezione zostały artefakty z okresu kultury puchowskiej.
Horný Vadičov został założony prawdopodobnie z końcem XIV w. na ziemiach, należących wcześniej do królewskiego majątku zarządzanego z zamku Starhrad. Był wsią szlachecką, należała kolejno do rodzin Rudinských, Nedeckých i Záborských. W roku 1598 miała 35 domów, w roku 1784 miała 138 domów i 886 mieszkańców, a w roku 1828 - 141 domów i 1142 mieszkańców. W 1789 r. we wsi powstała parafia i pierwsza szkoła, a w roku 1806 ukończono budowę i poświęcono obecny kościół p.w. św. Mikołaja. Mieszkańcy zajmowali się pracą na roli, hodowlą, pracą w lasach i wiejskimi rzemiosłami. Wielu z nich, podobnie jak w innych wsiach na Kysucach, pracowało jako wędrowni druciarze. Pod koniec XIX w. znaczny poziom osiągnęła emigracja do USA. Po I wojnie światowej mieszkańcy wsi latem wyruszali do prac polowych na „Dolną Ziemię” (Nizina Naddunajska), zaś zimą zajmowali się wyrobem drewnianych naczyń i sprzętów gospodarczych oraz tkactwem[5]. W 1938 r. do wsi dotarła linia telefoniczna, a w 1946 r. Horný Vadičov został zelektryfikowany[6].
Zapewne jeszcze w pierwszej połowie XVI w. w granicach wsi powstała nowa jednostka osadnicza, Prostredný Vadičov. Wieś należała do rodziny Nedeckych. Była niewielka, w roku 1784 miała 20 domów i 98 mieszkańców, a w roku 1828 - 18 domów i 142 mieszkańców. W 1913 r.[6] została przyłączona do Horného Vadičova.
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-06]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 20,81S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Horný Vadičov - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-10-06]. (słow.).
- ↑ a b wg strony wsi