Hosteen Klah
Hosteen Klah (nawaho: Hastiin Tłʼa) (ur. 1867 niedaleko Fortu Wingate, zm. 27 lutego 1937)[1] – pochodzący z plemienia Nawahów artysta i szaman. Dokumentował aspekty religii Nawaho i związanych z nią praktyk obrzędowych. Był również ceremonialnym śpiewakiem oraz tkaczem.
Wczesne życie
edytujHosteen Klah urodził się w 1867 roku w Bear Mountain, niedaleko Fortu Wingate w Nowym Meksyku. Jego imię w języku nawaho oznacza Leworęczny.
Będąc dzieckiem, nazywał się Ahway Eskay (w jęz. nawaho: Awééʼ ashkii). Jego ojcem był Hoksay Nolyae, a matką Ahson Tsosie, pochodzącą z klanu Tsétaaʼáanii[2].
Hosteen Klah urodził się po powrocie ludu Nawaho do swoich ojczyzn z przymusowego internowania w Bosque Redondo (od 1868: Fort Summer). Unikał uczęszczania do państwowej szkoły; szkolił się u swojego wuja w zakresie śpiewu i malowania piaskiem. Klahowi udało się opanować aż osiem tradycyjnych pieśni, podczas gdy większość Nawahów opanowuje tylko jedną lub dwie.
Tożsamość seksualna
edytujHosteen Klah jest uważany za osobę interpłciową[2], ponieważ wśród ludu Nawaho zazwyczaj kobiety zajmują się tkactwem, a mężczyźni – ceremonialnym śpiewem, gdy Klah zajmował się obiema tymi domenami.
Wśród ludu Nawaho występuje tożsamość płciowa nádleehi, z którą Klah się identyfikował.
Tkactwo
edytujKlah, zidentyfikowany w okresie dojrzewania jako nádleeh, w latach 80. XIX wieku wraz z matką i siostrą zaczął naukę tkania.
W roku 1893 jego dzieła były wystawione na World’s Columbian Exposition w Chicago[2].
W 1916 Klah utkał na dywanie obrazy z tańca yéʼii bicheii. W swoich dziełach coraz częściej wykorzystywał motyw religii nawaho, co przez wielu tradycjonalistycznych Nawahów było uznane za świętokradztwo.
Wheelwright Museum of the American Indian
edytujW roku 1921 Hosteen Klah został przedstawiony bostońskiej dziedziczce Mary Cabot Wheelwright. Oboje zaprzyjaźnili się i założyli Wheelwright Museum of the American Indian w Santa Fe. Obawiając się o przyszłość tradycjyjnej religii Nawahów, Klah chciał ją udokumentować i udostępnić ją przyszłym pokoleniom[3].
Śmierć
edytujHosteen Klah zmarł 27 lutego 1937 na zapalenie płuc i został pochowany na terenie Wheelwright Museum of the American Indian[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Hosteen Klah [online], heardguild.org [dostęp 2021-08-03] (ang.).
- ↑ a b c d Hosteen Klah (1867 – 1937) [online], lapahie.com [dostęp 2021-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2001-04-23].
- ↑ Wheelwright: About the Museum [online], org/about.html [dostęp 2021-08-03] [zarchiwizowane z adresu 2000-10-02].
Bibliografia
edytuj- (1964) Franc Johnson Newcomb – Hosteen Klah: Navaho Medicine Man and Sand Painter ISBN 0-8061-1008-2.
- (1998) Janet Catherine Berlo – Native North American Art. Oxford: Oxford University Press ISBN 978-0-19-284218-3.