Huta Stara (Kresy Wschodnie)
Huta Stara – nieistniejąca wieś na Wołyniu, w dzisiejszym rejonie bereźneńskim obwodu rówieńskiego na Ukrainie.
Historia
edytujWieś Stara Huta należała do najstarszych polskich osad puszczańskich na tzw. Zasłuczu i powstała prawdopodobnie w XVIII w.
Nazwa „Huta” pochodziła zazwyczaj od miejsca, w którym wytapiano kiedyś żelazo z miejscowych rud darniowych (bagiennych, torfowych) w prymitywnych dymarkach, karczując lasy, produkując smołę i potasz (popiół).
W zapisach ksiąg metrykalnych z XIX w. występuje jako Huta Sieliska w parafii Niewirków, gminie Międzyrzecz (Meżyrycz), powiat Równe, gubernia wołyńska. Po I wojnie światowej włączona do nowo powstałej gminy Ludwipol w powiecie kostopolskim. Według spisu ludności z 30.09.1921 r. występuje jako wieś Huta Stara, gdzie było 66 zagród z 432 mieszkańcami, z tego 423 Polaków.
W czasach II Rzeczpospolitej wieś leżała w gminie Ludwipol powiatu kostopolskiego. Od 1921 r. w Hucie istniała 4-klasowa szkoła podstawowa, a wieś ta była znana jako ośrodek kultury polskiej na Zasłuczu. W skład Huty Starej wchodziły przysiółki: Stara Huta Lewandówka 34 domy, Stara Huta Kolonia 29 domów, Stara Huta Zarzecze 24 domy, Stara Huta Bogudzięka 47 domów.
Obecnie na terenie byłej wsi (na wzgórku Ludwipol – Moczulanka) znajdują się tylko ledwo widoczne pozostałości fundamentów kościoła pw. NMP Częstochowskiej o konstrukcji drewnianej, wybudowanego ok. 1935 roku. Od 1921 r. Huta Stara należała do parafii w Ludwipolu, a od 1935 r. do 1945 r. jako samodzielna parafia rzymskokatolicka.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj polska rodzina Węgłowskich udzielała pomocy Żydom. W latach 1987–1988 Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Franciszka (Antoniego) Węgłowskiego, Stanisławę Węgłowską-Klepuszewską z d. Banach, Floriana, Marię i Stanisława Węgłowskich oraz Helenę Szachniewicz z d. Węgłowską[1].
Od 1943 r. aż do wysiedleń we wsi istniała samoobrona polskich mieszkańców wchodząca w skład rejonu obronnego Huty Starej.
16 listopada 1943 r. rozegrała się w jej rejonie bitwa z oddziałami UPA, które postanowiły rozprawić się ze znajdującymi się w tym rejonie tysiącami Polaków (w dużej części uciekinierami z innych miejscowości polskich pacyfikowanych przez oddziały banderowskie). Członkowie samoobrony przy pomocy oddziału AK „Bomby-Wujka” Kochańskiego, oraz oddziałów partyzantki radzieckiej zadały napastnikom duże straty, doprowadzając do klęski banderowców.
W lipcu 1945 r. zgromadzona w tym rejonie polska ludność została wysiedlona w większości na Dolny Śląsk. Po 1945 r. opuszczona przez Polaków osada została zniszczona. Kościół został rozebrany przez władze sowieckie, a materiał użyty do odbudowy zniszczonego przez Niemców Ludwipola.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Historia pomocy – Rodzina Węgłowskich. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-06-23]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Czesław Piotrowski, Zasłucze – Zniszczone i zapomniane osiedla polskie oraz kościoły w powiecie kostopolskim na Wołyniu..., Warszawa 2000
- Grzegorz Rąkowski, Wołyń. Przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2005.
- Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- Ryszard Kłosiński, Wołyńska golgota oczami dziecka, Wrocław 2009
Linki zewnętrzne
edytuj- Huta Stara jako część dóbr Hubkowa
- Koło TMMK Zasłuczanie
- Polska samoobrona na Wołyniu na oficjalnej stronie Klubu Miłośników Wołynia dostęp 3 stycznia 2009
- Obraz – Żniwa na zasłuczu
- O wsi i byłych mieszkańcach. wolyn.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-06)].
- [www.wolyn.freehost.pl/wspomnienia/dytkowski_rokitno4.html Pamiętnik Jerzego Dytkowskiego rozdz. 35]