Maślanka torfowcowa
Maślanka torfowcowa, łysiczka torfowcowa (Hypholoma elongatum (Pers.) Ricken) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
_De_Twigen.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślanka torfowcowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypholoma elongatum (Pers.) Ricken Die Blätterpilze 1: 250 (1915) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1798 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus elongatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1915 r. Adalbert Ricken przenosząc go do rodzaju Hypholoma[1].
Ma ponad 40 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus elongatus Pers. 1798
- Agaricus udus var. elongatus (Pers.) Fr. 1821
- Geophila elongata (Pers.) Kühner & Romagn. 1953
- Naematoloma elongatum (Pers.) Konrad 1929
- Psilocybe elongata (Pers.) J.E. Lange 1936
- Psilocybe uda subsp. elongata (Pers.) Sacc. 1887
- Psilocybe uda var. elongata (Pers.) Gillet 1878
Nazwę maślanka torfowcowa podał Władysław Wojewoda w 1999 r. Ten sam autor w 2003 r. w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski wymienił ten gatunek pod nazwą łysiczka torfowiskowa (Psilocybe elongata (Pers.) J.E. Lange)[3].
Morfologia edytuj
Średnica 0,7–2 cm, u młodych egzemplarzy łukowaty, u dojrzałych płaski. Brzeg słabo podwinięty. Powierzchnia gładka, w stanie suchym matowa, w stanie wilgotnym tłustawa i żłobiona do 2/3 promienia, na środku pomarańczowobrązowa, przy brzegu jaśniejsza, czasami nawet biaława. Młode okazy pokryte resztkami osłony[4].
Wąsko przyrośnięte, szerokie, u młodych owocników o barwie od białawej do szarawej, u starszych fioletowobrązowe od zarodników. Ostrza białe, płatkowate[4].
Grubość do 1–1,5 mm, wysokość 3–6 cm, walcowaty, czasami poszerzony w górnej części, sprężysty, wewnątrz pusty, górą jasnożółty, ku podstawie ciemniejszy, o barwie od pomarańczowożółtej do brązowej. Jest podłużnie pokryty białawymi włókienkami, przy podstawie z białą pilśniowatą grzybnią zrośniętą z mchami[4].
Cienki, o barwie od jasnopomarańczowej do pomarańczowożółtej. Ma nieokreślony zapach i nieprzyjemny smak[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Maślanka torfowcowa w Europie jest szeroko rozprzestrzeniona. Występuje także w Ameryce Północnej oraz na wyspie Georgia Południowa i jednej z wysp Oceanu Indyjskiego[5]. W zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 10 jej stanowisk. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów Polski. Umieszczona w nim jest na liście gatunków zagrożonych, wartych objęcia ochroną[6]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Według innych opracowań jest to gatunek raczej dość częsty, za rzadki uważany z powodu zanikania torfowisk[8].
Występuje w lasach iglastych i mieszanych, na torfowiskach, w wysokich mchach. Owocniki wytwarza zazwyczaj od lipca do listopada[4].
Znaczenie edytuj
Gatunki podobne edytuj
Również wśród mchów występuje maślanka płonnikowa (Hypholoma polytrichi), nie ma jednak biało płatkowatego ostrza blaszek[4]. Na torfowiskach i wśród mchów rosną również inne podobne gatunki grzybów, m.in. Hypholoma udum i Mythicomyces corneipes. Są to gatunki zmienne morfologicznie i z tego powodu trudne do odróżnienia. Mythicomyces corneipes można łatwo odróżnić, ale tylko po cechach mikroskopowych[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-08-23].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-08-23].
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2021-08-23].
- ↑ Aktualne stanowiska maślanki torfowcowej w Polsce [online] [dostęp 2021-08-23].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ a b Hypholoma elongatum (Pers.) Ricken [online], Grzyby Puszczy Knyszyńskiej [dostęp 2021-08-23].