III koncert fortepianowy Czajkowskiego

III koncert fortepianowy Es-dur Op. posth. 75 Piotra Czajkowskiego – utwór składający się formalnie z 2 kompozycji przeznaczonych do wykonywania przez fortepian z orkiestrą dające razem 3 części grane często jako jeden utwór.

Historia

edytuj

Kompozycja ta w twórczości Czajkowskiego jest utworem o najbardziej złożonej i skomplikowanej historii. Pierwowzorem koncertu była Symfonia Es-dur nad którą Czajkowski porzucił pracę w 1882. Do materiału muzycznego jakim dysponował kompozytor powrócił na początku kwietnia 1883. W dniach 5-13 lipca 1883 powstała cz. I utworu. Piotr Czajkowski zmarł 25 października?/6 listopada 1893. Prawykonanie tej części miało miejsce 7 stycznia 1895 w Petersburgu.

W listopadzie 1894 brat kompozytora zaczął przeglądać pozostawione szkice oraz rękopisy. Wraz z byłym studentem Czajkowskiego – Siergiejem Taniejewem postanowili wydać odnalezione dwie części symfonii (przerobione wcześniej przez Piotra na fortepian z orkiestrą) jako dwie kolejne części koncertu fortepianowego (pierwszą było Allegro Brilante). Publikacja miała miejsce w 1897 jako opus 79. Pierwsze publiczne wykonanie Andante i Finale miało miejsce 8 lutego 1897. Partię fortepianu wykonał Taniejew.

Instrumentacja

edytuj

Utwór przeznaczony jest do wykonywania przez orkiestrę symfoniczną oraz fortepian wykonujący partię solową. Skład orkiestry (według kolejności zapisywania w partyturze):

Skład cz. III jest bardzo podobny do tego z cz. I oraz dwóch poprzednich koncertów fortepianowych Czajkowskiego.

Kompozycja składa się z trzech części które w praktyce przekładają się na 2 osobne utwory:

  • Allegro Brillante Op. posth. 75 (pod tym opusem prezentowany jest cały koncert)
  • Andante i Finale Op. posth. 79
    • Andante
    • Finale

Allegro Brillante

edytuj

Cz. I ma formę allegra sonatowego. Zawiera on 3 a nie jak przyjęto w typowej, klasycznej strukturze 2 tematy muzyczne. Pierwszy z nich jest żywy, drugi liryczny, natomiast trzeci ma charakter tańca ludowego.

Andante i Finale

edytuj

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • T. Chylińska, S. Haraschin, B. Schaeffer: Przewodnik koncertowy. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1991, s. 240–242. ISBN 83-224-0132-9.
  • Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 3: EFG część biograficzna. Kraków: PWM, 1987, s. 309–312. ISBN 83-224-0344-5. (pol.).