Popielak pylasty
Popielak pylasty, płaskotka pylasta (Imshaugia aleurites (Ach.) S.L.F. Mey.) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
popielak pylasty |
| Nazwa systematyczna | |
| Imshaugia aleurites (Ach.) S.L.F. Mey. Mycologia 77(2): 338 (1985) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Imshaugia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1799 r. przez E. Achariusa jako Lichen aleurites. Do rodzaju Imshaugia przeniósł go w 1805 r. S. L. F. Meyer i nazwa nadana przez tegoż autora jest według Index Fungorum prawidłowa. Niektóre synonimy nazwy naukowej:
- Cetraria aleurites (Ach.) Th. Fr. 1871
- Imbricaria aleurites (Ach.) DC. 1805
- Lichen aleurites Ach. 1799
- Lichen pallescens Neck. 1768
- Lobaria pallescens Hoffm. 1796
- Parmelia aleurites (Ach.) Ach. 1875
- Parmeliopsis aleurites (Ach.) Nyl. 1863
- Parmeliopsis pallescens (Hoffm.) Hillmann 1930[3].
Nazwy polskie według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Charakterystyka
edytujPlecha listkowata, nieregularna lub tworząca rozetki o średnicy do 5(8) cm. Jest to plecha heteromeryczna z glonami protokokkoidalnymi z rodzaju Trebouxia, posiadająca zarówno korę górną, jak i dolną. Do podłoża przylega ściśle. Górna powierzchnia ma barwę od jasnoszarej do ciemnoszarej i jest głęboko wcinana. Jej odcinki o długości 0,5–1 cm i szerokości 0,5–3 mm stykają się brzegami lub nieco zachodzą na siebie. Są karbowane lub wcinane i mają zaokrąglone końce. Dolna powierzchnia ma barwę od białawej do jasnobrunatnej, jest gładka lub pomarszczona i są na niej nieliczne, jasne chwytniki[4]. Reakcje barwne: plecha K + żółty, górna kora i rdzeń K + głęboki żółty, C-, P + głęboki żółty, pomarańczowy lub czerwonawy[5].
Charakterystyczną cechą jest występowanie na górnej powierzchni bardzo licznych izydiów. Mają wysokość do 2 mm, są cylindryczne, proste lub rozgałęzione i mają barwę szarą, żółtobrązową lub brązowoczarną. Często zlewają się z sobą tworząc ziarnistą sorediowo-izydiową masę[5]. Często posiadają urwistki. Natomiast apotecja lekanorowe występują bardzo rzadko. Mają średnicę do 4(6) mm, czerwonobrunatne tarczki i na ich brzeżku plechowym często występują izydia lub urwistki. W jednym worku powstaje po 8 jednokomórkowych, bezbarwnych askospor o elipsoidalnym kształcie i rozmiarach 5-9 × 3,5 μm[4].
Metabolity wtórne. Górna kora zawiera atranorin i chloroatranorin, rdzeń kwas tamnoliowyi dekarboksytamnoliowy[5].
Występowanie i siedlisko
edytujNa półkuli północnej rozprzestrzeniony jest szeroko, na południowej podano jego stanowiska tylko w Republice Południowej Afryki, Australii i wyspie Wong[6]. W Polsce występuje na całym obszarze[4]. Był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 17 października 2014 podlega ochronie częściowej[8].
Główne siedlisko jego występowania to kora drzew, zarówno liściastych, jak i iglastych, oraz drewno, wyjątkowo tylko występuje na skałach[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b c Consortium of North American Lichen Herbaria [online] [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Występowanie Imshaugia aleurites na świecie (mapa) [online], Discover Life Maps [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765).
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.