Inspektorat Piotrków Trybunalski Armii Krajowej

Inspektorat Piotrków Trybunalski Armii Krajowej – terenowa struktura Okręgu Łódź Armii Krajowej., kryptonim „Robert” funkcjonująca od 1940 do 2 listopada 1944. Od 2 listopada 1944 do 19 stycznia 1945 przekształcona w „Podokręg Piotrków”, kryptonim „Sąd”, „Korba”.

Inspektorat Piotrków Trybunalski
Armii Krajowej
Ilustracja
Historia
Państwo

 Polskie Państwo Podziemne

Rozformowanie

1945

Organizacja
Formacja

ZWZ, AK

Rodzaj wojsk

partyzantka

Podległość

Okręg Łódź AK

Struktura

edytuj

Inspektorat został powołany na przełomie 1939 i 1940 z obwodów: Piotrków Trybunalski, Tomaszów Mazowiecki i Radomsko. Szefem inspektoratu został kpt. Aleksander Mikuła „Miłosz”, „Robert”[1]. 1 stycznia 1942 Obwód Radomsko został włączony do Inspektoratu Częstochowa Okręgu Kielce, zaś z dniem 15 grudnia 1941 do Inspektoratu włączony został obwód Rawa Mazowiecka (faktycznie włączony 1 marca 1942)[2]. Od 1 kwietnia 1942 pod rozkazy inspektoratu włączono Obwód Opoczno AK z Okręgu Kielce[3].
Tym samym struktura inspektoratu od 1942 do 1944 obejmowała obwody[4]:

Rozkazem Komendanta Głównego AK z dnia 29 października 1944, z dniem 2 listopada 1944 utworzony został „Podokręg Piotrków”, podległy bezpośrednio Komendzie Głównej. W skład podokręgu weszły dotychczasowe obwody, oraz dodatkowo rejony dotychczasowego Obwodu Koluszki-Brzeziny, znajdujące się po stronie Generalnego Gubernatorstwa jako Obwód Koluszki. Według stanu na dzień 1 grudnia 1944 podokręg liczył 10.595 żołnierzy (w tym 225 oficerów, 108 podchorążych, 94 podoficerów, 125 podoficerów rezerwy i 10 043 szeregowców)[5]. Dowództwo podokręgu objął ppłk. Stanisław Pawłowski „Powała”.

„Burza” w Inspektoracie

edytuj

W okresie „Burzy” sformowano 25 pułk piechoty AK. W jego skład początkowo weszły, tworząc jego 1 batalion: OP „Grom” ppor. Aleksandra Arkuszyńskiego – „Maja”, OP „Błyskawica” kpt. Tadeusza Dębskiego – „Marsa”, OP „Wicher” ppor. cz. w. Witolda Kucharskiego – „Wichra”, OP por. Kazimierza Załęskiego – „Bończy”, OP „Burza” sierż. Stanisława Karlińskiego – „Burzy”, OP ppor. Henryka Furmańczyka – „Henryka” i OP „Trop” ppor. Jana Mateckiego – „Groma”. Na początku września batalion przekształcony został w 25 pp dowództwo nad nim objął mjr. Rudolf Majewski – „Leśniak”, Jan Hyla.

Pułk operował w lasach przysuskich. W lipcu i sierpniu opanowano stacje kolejowe Bratków i Białaczów, urządzono zasadzki pod Sulejowem, Barkowicami Mokrymi i Kluczewem. 16 sierpnia między Sulborowicami a Sosnowicami rozbito karną ekspedycję. Straty przeciwnika wynosiły 53 zabitych i rannych.

Od września 25 pp walczył z siłami policyjnymi i wojskowymi w ramach prowadzonej przez nich operacji antypartyzanckiej. Do walk dochodziło 6 września pod Stefanowem, 26 września w rejonie Stefanów – BudyGałki, 14 października w Żdżarach, 23 października pod Widuchem-Myśliborzem, 27 października pod Białym Ługiem, 4 listopada pod leśniczówką Huta, 5 listopada pod Bokowem, 7 listopada pod Nowinkami i 8 listopada pod WincentowemBrodami. Walki te, niezwykle krwawe doprowadziły do rozwiązania pułku. Zginęło około 130 partyzantów. W polu działały jednak nadal mniejsze oddziały.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Tadeusz Krząstek, Jerzy Tomczyk: W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997. ISBN 83-86268-63-8.
  • Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8.
  • Światowy Związek Żołnierzy AK pod red. Tadeusza Przyłuckiego: Czas Burzy w 50. rocznice operacji „Burza”. Warszawa: Zakład poligraficzny Akcydens, 1994. ISBN 83-90-1777-0-6.
  • Eugeniusz Wawrzyniak: Na rubieży Okręgu AK Łódź. Zarys dziejów Inspektoratu Rejonowego i Podokręgu AK Piotrków Trybunalski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1988.

Linki zewnętrzne

edytuj