Język manusela
Język manusela, także: sou upaa, wahinama[1], wahai[1][2][3], upa’a[4][5] – język austronezyjski używany w prowincji Moluki na wschodzie Indonezji. Według danych szacunkowych z 1989 r. posługuje się nim 7 tys. osób[1][6]. Jest to główny język ludu Manusela[7].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
7 tys. (1989) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | wha | ||
| IETF | wha | ||
| Glottolog | manu1258 | ||
| Ethnologue | wha | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jego użytkownicy zamieszkują 30 wsi na wyspie Seram[1][8]. Wyodrębniono cztery dialekty: kanikeh, hatuolu, maneo, manusela południowy[9]. Blisko spokrewniony huaulu (300 użytkowników[8]) również bywa uważany za dialekt manusela[8][10]. Określenie „Manusela” wzięło się od nazwy jednej z wsi[11].
J.T. Collins (1983, 1986) powiązał go z językiem nuaulu[12]. Według autorów analizy leksykostatystycznej z 1989 r. tworzy wspólną grupę z językami seti, benggoi i salas gunung[13].
W użyciu są również języki indonezyjski i malajski amboński. Odnotowano, że wśród społeczności Maneo zaczął być wypierany przez lokalny malajski[5]. Jeszcze pod koniec lat 70. XX w. lud Manusela był stosunkowo odizolowany od wpływów zewnętrznych, zachowując swój język i tradycyjny styl życia[14]. W latach 80. stwierdzono, że w niektórych miejscowościach używane są również inne języki (teluti, sawai)[15].
Pewne wczesne informacje gramatyczne nt. tego języka ukazały się w 1931 r.[16] Dostępne są również dwie listy słownictwa (opublikowane w 1981 r.)[17]. W XXI w. sporządzono krótki opis jego gramatyki i słownictwa (2012)[18].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Sou Upaa, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
- ↑ Voegelin i Voegelin 1965 ↓, s. 44.
- ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 87, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 [zarchiwizowane] (pol.).
- ↑ James Martin Hagen, Morality and Community in Maneo, Seram, Indonesia, University of Michigan, 1996, s. 12, OCLC 68143917 [dostęp 2024-07-26] (ang.).
- ↑ a b James M. Hagen, Community in the Balance: Morality and Social Change in an Indonesian Society, Boulder–London: Paradigm Publishers, 2006, s. xv, DOI: 10.4324/9781315635491, ISBN 978-1-59451-078-6, ISBN 978-1-315-63549-1, OCLC 61285485 [dostęp 2023-05-14] (ang.).
- ↑ Loski i Loski 1989 ↓, s. 120.
- ↑ Michaił A. Czlenow, Manusieła, [w:] Walerij A. Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 326, ISBN 978-5-85270-155-8, OCLC 40821169 [dostęp 2025-01-26] (ros.).
- ↑ a b c Mark Taber (red.), Atlas bahasa tanah Maluku, Ambon: Pusat Pengkajian dan Pengembangan Maluku, Universitas Pattimura / Summer Institute of Linguistics, 1996, s. 58, ISBN 978-979-8132-90-2, OCLC 40713056 [dostęp 2024-07-26] (indonez.).
- ↑ Czlenowa 2012 ↓, s. 130.
- ↑ Loski i Loski 1989 ↓, s. 108, 120–121.
- ↑ Valerio Valeri, Fragments from Forests and Libraries: A Collection of Essays, Janet Hoskins (red.), Durham: Carolina Academic Press, 2001 (Carolina Academic Press ritual studies monographs), s. 188, ISBN 978-0-89089-979-3, OCLC 45505860 (ang.).
- ↑ Loski i Loski 1989 ↓, s. 141.
- ↑ Loski i Loski 1989 ↓, s. 117.
- ↑ Czlenowa 2012 ↓, s. 128.
- ↑ Loski i Loski 1989 ↓, s. 114, 116.
- ↑ Odo D. Tauern, Beitrag zur Kenntnis der Sprachen und Dialekte von Seran. Die Wahinama-Sprache. (Schlß), „Anthropos”, 26 (1/2), 1931, s. 109–139, ISSN 0257-9774, OCLC 5547299586, JSTOR: 40446141 (niem.).
- ↑ W.A.L. Stokhof, Lia Saleh-Bronkhorst, Alma E. Almanar, Holle lists: vocabularies in languages of Indonesia. Vol. 3/1. Southern Moluccas; Central Moluccas: Seram (I), Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1981 (Pacific Linguistics D-35; Materials in languages of Indonesia 4), s. 185–199, DOI: 10.15144/PL-D35, ISBN 978-0-85883-242-8 (ang.).
- ↑ Czlenowa 2012 ↓.
Bibliografia
edytuj- Swietłana F. Czlenowa, Manusieła, jazyk Centralnogo Sierama: matieriały i zamietki, [w:] Wiktor A. Pogadajew (red.), Małajsko-indoniezijskije issledowanija (k 80-letiju W. W. Sikorskogo) = Malay-Indonesian studies (dedicated to the 80th birthday of Vilen Sikorsky), Moskwa: Obszczestwo «Nusantara», 2012, s. 128–173, ISBN 978-5-9506-0839-1, OCLC 840430182 [dostęp 2022-12-19] (ros.).
- Russel A. Loski, Gail M. Loski, The Languages Indigenous to Eastern Seram and Adjacent Islands, [w:] Wyn D. Laidig (red.), Workpapers in Indonesian Languages and Cultures, t. 6: Maluku, Summer Institute of Linguistics, 1989, s. 103–141 [dostęp 2023-08-01] (ang.).
- C.F. Voegelin, F.M. Voegelin, Languages of the World: Indo-Pacific Fascicle Four, „Anthropological Linguistics”, 7 (2), 1965, s. 1–297, ISSN 0003-5483, OCLC 5547207734, JSTOR: 30022490 (ang.).