Język yelmek
Język yelmek (jelmek, jelmik)[1] – język papuaski używany w prowincji Papua w Indonezji. Według danych szacunkowych z 1978 r. posługiwało się nim wówczas 400 osób[1][2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
400 (1978) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 8a umierający↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | jel | ||
| IETF | jel | ||
| Glottolog | yelm1242 | ||
| Ethnologue | jel | ||
| BPS | 0960 0 | ||
| WALS | ylm | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Jego użytkownicy zamieszkują cztery wsie: Wanam, Bibikem, Woboyo i Dodalim, na wschód od cieśniny Muli (hist. niderl. Straat Marianne) w południowej Nowej Gwinei[3].
Wraz z językiem maklew tworzy niewielką rodzinę yelmek-maklew (zwaną też językami rzeki Bulaka), o niejasnych powiązaniach z innymi językami[4]. Oba języki znalazły się w propozycji większej rodziny południowo-centralnopapuaskiej (M. Ross 2005)[5]. S.A. Wurm (1982) powiązał yelmek-maklew z językami trans-fly, omawiając taką grupę pośród gałęzi języków transnowogwinejskich[6].
Na poziomie lokalnym nie istnieje wyraźne rozróżnienie między językami yelmek a maklew, a różnice między nimi uchodzą za różnice dialektalne[7]. W literaturze lingwistycznej tradycyjnie wyodrębniano dwa blisko spokrewnione języki[3][8]. T. Gregor (2020), na podstawie danych leksykalnych, próbnie klasyfikuje odmiany wsi Wanam i Bibikem oraz odmianę wsi Woboyo i Dodalim jako trzy różne języki (należące do gałęzi yelmek); oddzielną gałąź tworzy zaś język maklew ze wsi Welbuti[9].
Języki yelmek-maklew są silnie zagrożone wymarciem. W powszechnym użyciu jest język indonezyjski, który konkuruje z rodzimymi językami i zaczął przejmować rolę preferowanego środka komunikacji[10][11]. Brak ogólnie przyjętej wersji ortografii[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Yelmek, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Evans i in. 2018 ↓, s. 653.
- ↑ a b Gregor 2020 ↓, s. 21.
- ↑ Evans i in. 2018 ↓, s. 652.
- ↑ Ross 2005 ↓, s. 30.
- ↑ Wurm 1982 ↓, s. 186.
- ↑ Gregor 2020 ↓, s. 22.
- ↑ Lebold, Kriens i Vries 2010 ↓, s. 24.
- ↑ Gregor 2020 ↓, s. 32.
- ↑ Gregor 2020 ↓, s. 11.
- ↑ Gregor 2021 ↓, s. 13.
- ↑ Gregor 2020 ↓, s. 71–72.
Bibliografia
edytuj- Nicholas Evans i inni, The languages of Southern New Guinea, [w:] Bill Palmer (red.), The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide, Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018 (The World of Linguistics 4), s. 641–774, DOI: 10.1515/9783110295252-006, ISBN 978-3-11-029525-2, ISBN 978-3-11-028642-7, OCLC 1041880153 (ang.).
- Tina Gregor, A Documentation and Description of Yelmek, Australian National University, 2020, DOI: 10.25911/2GHT-ZP82 [dostęp 2024-10-08] (ang.).
- Tina Gregor, A Phonetic Description of Yelmek, [w:] Kate L. Lindsey, Dineke Schokkin (red.), Phonetic Fieldwork in Southern New Guinea, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2021 (Language Documentation & Conservation Special Publication 24), s. 13–32, ISBN 978-0-9979673-2-6 [dostęp 2024-10-08] (ang.).
- Randy Lebold, Ron Kriens, Peter Jan de Vries, Report on the Okaba Subdistrict survey in Papua, Indonesia, Dallas: SIL International, 2010 (SIL Electronic Survey Reports 2010-008), OCLC 896404062 [dostęp 2024-10-09] (ang.).
- Malcolm Ross, Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages, [w:] Andrew Pawley i inni red., Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2005 (Pacific Linguistics 572), s. 15–66, ISBN 0-85883-562-2, OCLC 67292782 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-14] (ang.).
- Stephen A. Wurm, Papuan Languages of Oceania, Tübingen: Narr, 1982 (Ars linguistica 7), ISBN 3-87808-357-2, OCLC 8592292 (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Yelmek. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. [dostęp 2024-10-09]. (ang.).