Jan Aleksander Tarło

wojewoda sandomierski i lubelski

Jan Aleksander Tarło herbu Topór (ur. ok. 1615, zm. 1681[1]) – wojewoda sandomierski w latach 1667–1680, wojewoda lubelski w latach 1650–1667, starosta stężycki w latach 1663–1665[2].

Jan Aleksander Tarło
Herb
Topór
Rodzina

Tarłowie herbu Topór

Data śmierci

1681

Ojciec

Piotr Aleksander Tarło

Matka

Zofia Działyńska

Żona

Anna Czartoryska

Dzieci

Michał Bartłomiej Tarło
Jan Joachim Tarło

Ruiny pałacu wraz z otoczeniem teren w promieniu 100 m Podzamcze Piekoszowskie

Rodzina

edytuj

Syn Piotra Aleksandra, kasztelana i wojewody lubelskiego i Zofii z Działyńskich córki Mikołaja, wojewody chełmińskiego. Brat Mikołaja zm. 1632. Do rodzeństwa przyrodniego należeli: Karol (zm. 1702), wojewoda lubelski; Aleksander (zm. 1683), kasztelan zawichojski; Stanisław (zm. 1705) kasztelan zawichojski, wojewoda lubelski; Zygmunt (zm. ok 1685/1689), starosta pilzneński; Zofia, późniejsza żona Łukasza Czermińskiego, kasztelana małogoskiego i zawichojskiego oraz Helena, późniejsza żona Stanisława Gozdzkiego, starosty stężyckiego Jego pierwszą żoną była Katarzyna córka Andrzeja Zborowskiego, zmarła bezdzietnie w 1632.
Po jej śmierci ożenił się z Anna Czartoryską córką Mikołaja Jerzego (1585–1661), kasztelana wołyńskiego, wojewody wołyńskiego i podolskiego. Para miała potomstwo:

Kariera

edytuj

Pełnił urząd wojewody lubelskiego w latach (1650–1665), następnie został wojewodą sandomierskim w latach (1665–1680). Zasłużony wojownik, brał udział w licznych wyprawach przeciw Moskwie i Turkom (Aboza Pasza), Szwedom, w Prusach, Kozakom i Tatarom. Szczególnie przywiązany od Jasnogórskiego Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej podarował zakonowi paulinów srebrną statuę. Ufundował pałac w Podzamczu Piekoszowskim. Pałac wybudowany został w latach 1649–1655 w stylu barokowym dla drugiej żony Anny. Zaprojektowany przez włoskiego projektanta i budowniczego Tomasza Poncino. Na budowę tej rezydencji magnat sprzedał 30 wsi[3].

Wg legendy podczas uczty urządzonej przez biskupa Jakuba Zadzika, biskup odrzucił z pogardą zaproszenie Tarły na ucztę. Mówiąc że po chałupach nie zamierza jeździć. Urażony wojewoda miał odpowiedzieć: "Zapraszam zatem ekscelencję do siebie za 2 lata do Piekoszowa, do takiego samego pałacu, jaki ekscelencja tu posiada".

Na sejmie abdykacyjnym 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[4]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 5 listopada 1668 roku na sejmie konwokacyjnym[5]. Podpisał pacta conventa Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku[6]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 15 stycznia 1674 roku na sejmie konwokacyjnym[7]. W 1674 roku był elektorem Jana III Sobieskiego z województwa sandomierskiego[8][9].

Przypisy

edytuj
  1. Zbigniew Anusik, Kasztelana sandomierskiego Mikołaja Spytka Ligęzy (ok. 1563–1637) sprawy rodzinne i majątkowe. Przyczynek do genealogii i dziejów gorzyckiej linii rodziny Ligęzów herbu Półkozic, w: Przegląd Nauk Historycznych R. XXI, nr 1 (2022), s. 102.
  2. Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski i Alicja Falniowska-Grabowska. Kórnik 1993, s. 216.
  3. Pałac Tarłów w Podzamczu Piekoszowskim - zapomniane ruiny [online], roadtripbus.pl [dostęp 2019-12-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-06] (pol.).
  4. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
  5. Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 498.
  6. Porzadek na seymie walnym electiey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu elekcyey należące vchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt dziewiątego dnia wtorego miesiąca maia. [b.n.s]
  7. Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 129.
  8. Suffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielkiego Xięstwá Litewskiego, zgodnie na Naiaśnieyszego Jana Trzeciego Obránego Krola Polskiego, Wielkiego Xiążęćiá Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mázowieckiego, Zmudzkiego, Inflantskiego, Smolenskiego, Kijowskiego, Wołhynskiego, Podolskiego, Podláskiego, y Czerniechowskiego Dáne między Wárszawą á Wolą / Dnia Dwudziestego pierwszego Máiá / Roku 1674, [b.n.s.]
  9. Oswald Pietruski: Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych Królów Polskich, Wielkich Książąt Litewskich. Lwów: 1845, s. 372.

Bibliografia

edytuj