Jan Augustyniak
Jan Augustyniak pseudonim Konrad (ur. 26 maja 1893 w Chwalęcicach[1], zm. 17 stycznia 1971 w Łodzi)[2] – bibliotekarz, działacz społeczny i oświatowy, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Łódzkiego.
 Jan Augustyniak ok. 1935 r. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk prawnych | |
| Alma Mater | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys edytuj
Jan Augustyniak był synem Ignacego i Józefy Augustyniaków. Jego ojciec był wiejskim cieślą. W 1898 rodzina przeniosła się do Łodzi, gdzie Ignacy Augustyniak podjął pracę w Widzewskiej Manufakturze. Jan Augustyniak w młodości związał się z Polską Partią Socjalistyczną, w ramach której w czasie rewolucji 1905 roku działał jako łącznik – w tornistrze szkolnym przenosił materiały wybuchowe, broń, dokumenty, a także nielegalne ulotki, broszury i pisma partyjne. Po ukończeniu szkoły elementarnej pracował w Widzewskiej Manufakturze jako uczeń fabryczny i następnie jako przyuczony robotnik, a następnie jako oficjalista[1].
Od 1912 trenował gimnastykę w TMRF Widzew[3]. W 1916 ukończył szkołę średnią handlową, a następnie pedagogiczne kursy, dzięki czemu uzyskał świadectwo nauczyciela ludowego[1]. Jednocześnie działał w Robotniczym Towarzystwie Oświatowym „Naprzód”, działającym pod auspicjami PPS, oraz był współorganizatorem, wraz ze swoją przyszłą żoną – Ireną Mruk (późn. Ireną Augustyniak), Biblioteki i Wypożyczalni Książek im. dra Klemensa Lipińskiego. Społecznie prowadził Bibliotekę Kursów Pedagogicznych w Łodzi oraz wraz z Henrykiem Ochędalskim organizował na terenach wiejskich ruchome biblioteczki i kursy dla analfabetów[1].
W 1917 wygrał konkurs Towarzystwa Biblioteki Publicznej w Łodzi na stanowisko bibliotekarza oraz ukończył szkolenie zawodowe w Bibliotece Publicznej w Warszawie[4], pod kierunkiem Faustyna Czerwijowskiego[1], co pozwoliło mu na organizację i otworzenie 11 października 1917[4] pierwszej biblioteki publicznej w Łodzi, której został kierownikiem.
W 1921 przedstawił miejskim urzędnikom pomysł na utworzenie wzorcowej sieci bibliotek. W 1922 przyczynił się do przejęcia biblioteki Towarzystwa Biblioteki Publicznej przez miasto i zainaugurował tworzenie sieci miejskiej, jednocześnie tworząc jedne z pierwszych w Polsce oddziały biblioteczne dla dzieci i młodzieży. Dzięki jego działalności 1 stycznia 1922 została uruchomiona przy ul. Andrzeja 14 (ul. Andrzeja Struga 14) pierwsza biblioteka publiczna w Łodzi prowadzona pod auspicjami Urzędu Miasta Łodzi[1]. W 1922 działał jako członek komitetu organizacyjnego Robotniczego Towarzystwa Sportowego Widzew[5].
W latach 1924–1927 uczył się w Wyższej Szkole Nauk Społecznych i Politycznych. W 1936 zainicjował budowę nowego gmachu biblioteki przy ul. Gdańskiej 102 (obecnie Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi)[1], który ukończono w 1938. W 1939 sieć zarządzanych przez niego bibliotek obejmowała 10 filii. Jednocześnie oprócz działań na rzecz rozwoju sieci bibliotek w Łodzi, Augustyniak był zaangażowany w działalność Towarzystwa Krzewienia Oświaty i Związku Bibliotekarzy Polskich, zakładając w Łodzi pierwsze w Polsce, koło ZBP, w którym był sekretarzem do 1926 i przewodniczącym do 1939. W ramach działalności w kole zajmował się również kursami, odczytami, a także publikował opracowania na temat działalności łódzkich bibliotek[1].
Podczas II wojny światowej biblioteki zaprzestały działalności, a Augustyniak został przesiedlony do Krakowa[1]. Tam działał w Armii Krajowej pod pseudonimem „Konrad”[6]. Do Łodzi wrócił w lutym 1945 obejmując stanowisko dyrektora w Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łodzi. Kierował wówczas pracami związanymi z porządkowaniem, dokumentacją, udostępnianiem ocalałych zbiorów i reaktywacją sieci bibliotek. Przyczynił się do otwarcia 51 filii bibliotek[1].
W 1952 ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. W 1956 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1964 przeszedł na emeryturę. Do 1968 działał jako przewodniczący Koła Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Ponadto do 1971 był kierownikiem Punktu Konsultacyjnego Państwowego Ośrodka Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy przy Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łodzi[1].
Był Członkiem Honorowym Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich[4][1].
Został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi[7].
Upamiętnienie edytuj
- Przy ul. W. Wróblewskiego 67 w Łodzi znajduje się Zespół Bibliotek im. Jana Augustyniaka[8][7],
- W 1976 na osiedlu Koziny w Łodzi wytyczono ulicę Jana Augustyniaka[9][7],
- W Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi znajduje się popiersie Jana Augustyniaka dłuta rzeźbiarza Mieczysława Lubelskiego[7].
Publikacje edytuj
- Łódzka Biblioteka Publiczna (1929),
- Życie naukowe Łodzi (1934),
- Biblioteka Publiczna w Łodzi: zarys rozwoju i współczesne organizacja (1934),
- Czytelnictwo a zawody (1935),
- Nowoczesne budownictwo biblioteczne, Biblioteka Publiczna – zagadnienia architektoniczne (1935),
- Życie prywatne i kultura robotnika łódzkiego (1936),
- Bibliotekarz pod dopingiem (1945),
- Miejskie Biblioteki Publiczne w Łodzi (1945),
- Biblioteka Publiczna, jej rozwój, istota i potrzeby (1946),
- O stały kontakt szkoły z biblioteką powszechną (1946),
- Propaganda i kolportaż książki (1946),
- Organizacja życia naukowego współczesnej Łodzi (1947),
- W obronie charakteru wielkich bibliotek publicznych (1947),
- Nowy gmach Biblioteki Publicznej w Łodzi (1950),
- Z pola walki o nowego czytelnika (1953),
- Losy książki polskiej (1954),
- O upowszechnianiu książki w Łodzi (1955),
- Łódź u progu XX w. (1955),
- Dziejów biblioteki część nieco starsza (1963)[1].
Odznaczenia edytuj
- Srebrny Krzyż Zasługi[10]
- Złoty Krzyż Zasługi (1949)[11][12],
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1955)[13][12],
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955),
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi,
- Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich[12],
- Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej,
- Krzyż Legionowy[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Eugeniusz Dębowski, Jan Augustyniak (1893–1971), „Biuletyn Informacji Bibliotecznych i Kulturalnych” (Numer 7(52)), Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi, kwiecień 2008.
- ↑ Augustyniak Jan, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-04-04].
- ↑ Widzewska Mapa Pamięci – Moje Mapy Google [online], Google My Maps [dostęp 2022-10-30].
- ↑ a b c 50 rocznica śmierci Jana Augustyniaka [online], Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich [dostęp 2022-04-04].
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Widzew oraz dawni łódzcy ligowcy – ŁTS-G, Klub Turystów, Union-Touring. 75 lat prawdziwej historii RTS (1922–1997) = 75 years of the true history of RTS Widzew. The jubilee book, Katowice: Wydawnictwo GiA, 1998, ISBN 83-905424-5-5, OCLC 749776202 [dostęp 2022-04-04].
- ↑ Archiwum ofiar terroru nazistowskiego i komunistycznego w Krakowie 1939–1956 [online], krakowianie1939-56.mhk.pl [dostęp 2022-04-04].
- ↑ a b c d Janusz Dunin, Jan Augustyniak. Dyrektor, który wiele przetrwał, „Biuletyn Informacji Bibliotecznych i Kulturalnych” (Numer 7(52)), Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi, kwiecień 2008.
- ↑ Spotkanie z Jakubem Ćwiekiem [online], Plaster Łódzki, 7 grudnia 2015 [dostęp 2022-04-04] (pol.).
- ↑ Danuta Bieńkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik Nazewnictwa Miejskiego Łodzi, Łódź 2012.
- ↑ a b Dyrektor z ogłoszenia [online], Wojewódzka Biblioteka Publiczna [dostęp 2022-04-04].
- ↑ Nadanie odznaczeń państwowych [online], Prawo.pl [dostęp 2022-04-04].
- ↑ a b c Izabela Nagórska, Jan Augustyniak 1893-1971, „Przegląd Biblioteczny”, 1, 1972.
- ↑ (bez tytułu – dot. nadania odznaczeń państwowych) [online], Prawo.pl [dostęp 2022-04-04].