Jan Wiertelak
Jan Wiertelak (ur. 1 stycznia 1900 w Łąkocinach, zm. 1940 w Charkowie) – polski chemik, wykładowca Uniwersytetu Poznańskiego i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, podporucznik rezerwy uzbrojenia Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
zamordowany przez NKWD (zbrodnia katyńska) |
| Zawód, zajęcie |
chemik |
Życiorys edytuj
Był synem Marcina i Marii z domu Zaradny. W 1919 zdał maturę w Ostrowie Wielkopolskim. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie z bolszewikami w szeregach 70 pułku piechoty. W 1921 został absolwentem Szkoły Podchorążych Piechoty. Został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 lutego 1921[1][2]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 69 pułku piechoty w Gnieźnie[3][4]. Później zweryfikowany w stopniu podporucznika rezerwy uzbrojenia ze starszeństwem z dniem 1 lutego 1921[5]. W 1934 jako podporucznik rezerwy uzbrojenia był przydzielony do 7 Oddziału Służby Uzbrojenia i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań Miasto[6].
W 1921 podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Poznańskiego, w 1924 uzyskał tytuł magistra chemii, w 1926 otrzymał tytuł doktora pod kierunkiem Stanisława Glixellego (praca pt. Elektroosmoza przez żele krzemionki). W 1928 przebywał we Francji (Instytut du Pin w Bordeaux) i zapoznanie się z tamtejszymi osiągnięciami w dziedzinie leśnictwa, później na stypendium w USA (Forest Product Laboratory w Madison). W 1935 habilitował się na Wydziale Chemii Politechnice Warszawskiej. W 1936 organizował Katedrę Technologii i Towaroznawstwa na Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu. W 1938 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego na WSH. W 1938 został prorektorem WSH. Od 1938 do 1939 był prezesem Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Prowadził badania przede wszystkim z chemicznej technologii drewna. Przyczynił się do powstania polskiej bibliografii chemicznej.
Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie starobielskim. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach.
Upamiętnienie edytuj
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia kapitana[7]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[8].
Został uhonorowany w zbiorowym upamiętnieniu chemików polskich na grobowcu prof. dr. Wandy Polaczkowej i Heleny Czarnodolowej (wdów po chemikach) na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie; pod głównym napisem Tu umarli żyją umieszczono dedykację o treści: Oto mogiła chemików, których prochy w latach 1939-45 rozsiane zostały przez wroga nie znalazły miejsca w polskiej ciszy cmentarnej[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 589.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 525.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 324.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 287.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 195.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 728.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: POLACZKOWA, CZARNODOLOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-02-28].
Bibliografia edytuj
- Agnieszka Waśkiewicz, Piotr Goliński, Mariusz Polarczyk, Ewa Strycka. Pamięci pomordowanych na wschodzie. „Wieści Akademickie”. Nr 1–2 (148–149)/2011. s. 6.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 592. [dostęp 2017-03-01].
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Jana Wiertelaka w bibliotece Polona