Wikipedia

Janina Karłowicz

Janina Teresa Karłowicz h. Ostoja (ur. 24 kwietnia 1882 we Lwowie, zm. 7 stycznia 1937 w Snopkowie k. Lwowa) – polska nauczycielka, organizatorka szkolnictwa żeńskiego, uczestniczka obrony Lwowa w 1918 roku.

Janina Karłowicz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1882
Lwów

Data i miejsce śmierci

7 stycznia 1937
Snopków k. Lwowa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Obrońców Lwowa

Zawód, zajęcie

pisarka

Narodowość

polska

Rodzice

Jan, Irena

Krewni i powinowaci

Mieczysław, Wanda (rodzeństwo)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Obrony Lwowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Budynek szkoły w Snopkowie

Urodziła się 24 kwietnia[1] 1882[2] jako córka Ireny z Sulistrowskich i Jana Aleksandra Karłowicza (1836–1903), wybitnego etnologa i językoznawcy. Jej rodzina zamieszkiwała w rodzinnym majątku Sulistrowskich w Wiszniewie. W 1882 rodzina Karłowiczów sprzedała majątek i zamieszkiwała początkowo w Heidelbergu, potem w 1885 w Pradze i w 1886 w Dreźnie, by ostatecznie w 1887 osiedlić się w Warszawie. Jej bratem był Mieczysław (1876–1909, kompozytor, dyrygent, taternik)[3], a siostrą Wanda (jej mężem został Zygmunt Wasilewski, krytyk literacki, działacz polityczny, senator RP)[4].

Ukończyła studia, uzyskując tytuł inżyniera[1] rolnictwa[5]. Zainicjowała powstanie szkoły gospodarczej dla dziewcząt ze wsi wiejskich z obszaru Małopolski Wschodniej od 1905[2]. Ideę wspierały wychowanki Szkoły Pracy Domowej Kobiet w Kuźnicach koło Zakopanego, w tym dwie z nich: Julia Łukaszewska i Maria Wiśniewska, które utworzyły Kółko Kuźniczanek, zbierające środki finansowe na rzecz powstania szkoły, otwartej w 1906 w Olesku[2]. Następnie szkoła została przeniesiona do miejscowości Pietrycze, a w 1911 do Białego Kamienia[2]. Janina Karłowicz i Wanda Czartoryska (przewodnicząca Towarzystwa Gospodarczego Wykształcenia Kobiet od 1911) realizowały pomysł utworzenia wyższej uczelni dla kobiet; w tym celu Karłowiczówna przekazała własny areał położony w Snopkowie pod Lwowem (posiadała tam majątek wraz z siostrą[6]), a Czartoryska przekazała środki finansowe, grunt folwarku Bielosko na rzecz towarzystwa oraz opiekowała się kierowniczką szkoły do 1920[2]. Pod koniec I wojny światowej wzięła udział w obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej, pełniąc służbę sanitarną i pomocniczą w szpitalu politechniki[1]. W powstałej szkole Janina Karłowicz została nauczycielką oraz kierowała internatem, a od 1920 pełniła funkcję dyrektora Seminarium Gospodarczego w Snopkowie (przed nią urząd sprawowała Maria Dewicz)[2]. Podczas organizowania placówki, w której nauka trwała dwa lata, czerpała z doświadczeń własnego kształcenia w Kuźnicach oraz odbytych praktyk za granicą[2]. Projektantem budynku szkoły był architekt Jan Bagieński. Motto szkoły brzmiało: „Szanuj, służ i siej”[3].

W kolejnych latach placówka funkcjonowała pod nazwami: Główna Szkoła Gospodarcza Żeńska (1925–1935), Prywatna Szkoła Gospodarcza Żeńska (1935–1938), a w ostatnich dwóch latach (1938–1939) jako Prywatny Instytut Gospodarczego Kształcenia Kobiet im. Janiny Karłowicz[2]. Po przekazaniu przez Karłowiczównę dalszego gruntu, w 1926 powstała na nim ochronka[2]. W 1934 szkoła otrzymała Krzyż Obrony Lwowa[7].

W 1936 wydała publikację pt. Snopków. Początki rozwoju i trudności[8].

Zmarła 7 stycznia[1] 1937[2] w Snopkowie[9]. Została pochowana na Cmentarzu Obrońców Lwowa[10] 10 stycznia 1937 (kwatera XXVIII, grób 2244)[1].

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

Po jej śmierci stworzona przez nią szkoła w dwóch ostatnich latach istnienia II Rzeczypospolitej od 1938 do 1939 działała pod nazwą Prywatny Instytut Gospodarczego Kształcenia Kobiet im. Janiny Karłowicz, która miała wówczas status wyższej uczelni nieakademickiej (kierowniczka: Halina Bierówna)[2]. Ku jej czci przemianowano ulicę Snopkowską na Janiny Karłowiczówny (obecna nazwa Stusa). Została także upamiętniona tablicą pamiątkową umieszczoną w domku loretańskim w Krakowie[7].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Janina Karłowicz. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2015-03-23].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Maria Gumińska: Szkoła polskich pań. cracovia-leopolis.pl. [dostęp 2015-03-23].
  3. ↑ a b Rudolf Antoni Borth: Pra-Snopków. cracovia-leopolis.pl. [dostęp 2015-03-23].
  4. ↑ Wasilewscy niepowiązani w genealogię. genealogia.okiem.pl. [dostęp 2015-03-23].
  5. ↑ Janina Teresa Karłowicz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-23].
  6. ↑ Kurjer Lwowski 01.10.1913. Podziemny arsenał w Snopkowie. Gniazdo rodziny Lewakowskich. zbruc.eu. [dostęp 2015-03-23].
  7. ↑ a b Zabytki Domku Loretańskiego. Campo santo patriotycznego Krakowa. kapucyni.ofm.pl. [dostęp 2015-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-18)].
  8. ↑ Snopków: początki rozwoju i trudności. books.google.pl. [dostęp 2015-03-23].
  9. ↑ Ś. p. Janina Karłowicz. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 7 z 12 stycznia 1937. 
  10. ↑ Kobiety Bohaterki spoczywające na Cmentarzu Obrońców Lwowa. lwow.home.pl. [dostęp 2015-03-23].
  11. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 345 „za zasługi na polu rolniczego szkolnictwa żeńskiego”.
  12. ↑ Dekoracja zasłużonych obywateli Krzyżami Zasługi. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr z 5 maja 1932. 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Janina_Karłowicz&oldid=71778986”