Janina Pawliszewska
Janina Pawliszewska z d. Cabaj, ps. „Płomień” (ur. 10 listopada 1924, zm. 27 lutego 2010)[1] – polska lekarka, „Sprawiedliwa wśród Narodów Świata”.
| Data urodzenia |
10 listopada 1924 |
|---|---|
| Data śmierci |
27 lutego 2010 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
lekarka |
| Miejsce zamieszkania |
Kołomyja, Garwolin, Warszawa |
| Narodowość |
polska |
| Tytuł naukowy |
doktor nauk medycznych |
| Rodzice | |
| Krewni i powinowaci |
Antonina Wojciechowska (siostra) |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujJanina Pawliszewska była córką Jana Cabaja, oficera Wojska Polskiego oraz Tatiany z domu Steinwachen. Miała siostrę Antoninę. W latach 1930–1938 Cabajowie mieszkali w Kołomyi, później przeprowadzili się do Garwolina. Ich sąsiadami w Kołomyi była rodzina Grünbergów – Baruch i Freda z domu Zuckerman z dziećmi: Miriam i Karolem. Janina przyjaźniła się z Miriam, z którą uczęszczała do szkoły, Antonina zaś przyjaźniła się z Karolem. Podczas okupacji niemieckiej Jan działał w ruchu oporu. Antonina z Janiną były członkiniami Armii Krajowej, Janina w obwodzie „Gołąb”[2].
W 1941 Grünbergowie znaleźli się w getcie w Kołomyi, następnie zaś w Stanisławowie. Baruch i Karol zginęli. Freda wraz z córką zostały złapane w getcie w Stanisławowie w listopadzie 1942. Zbiegły podczas transportu. Podczas ucieczki Freda w wyniku skoku złamała obie nogi. Miriam sama dotarła do Cabajów, gdzie otrzymała schronienie i pozostawała na utrzymaniu do stycznia 1943. Od przyjaciółki dostała dokumenty na nazwisko Helena Balkowska. Miriam, mimo zapewnień Cabajów, że może zostać u nich, na początku 1943 udała się do Warszawy, gdzie uzyskała kennkartę. Pracowała jako pomoc kuchenna i sprzątaczka. Na niedziele przyjeżdżała do Cabajów. W październiku 1944 opuściła Warszawę razem z żandarmerią. Na początku marca 1945 została wyzwolona przez oddziały amerykańskie w Ahlen. Po wojnie pozostała w Niemczech, gdzie wyszła za mąż za Helmuta Sandera (1921–1993). Utrzymywała kontakt z Cabajami, zwłaszcza z Janiną, która ją odwiedzała[2].
W 1943 Niemcy aresztowali Jana Cabaja za działalność konspiracyjną. W kwietniu 1944 został stracony na Zamku Lubelskim[2]. Antonina oraz Janina po wojnie osiadły w Warszawie. Janina ukończyła medycynę, obroniła pracę doktorską, była uczennicą prof. Witolda Eugeniusza Orłowskiego. Pełniła funkcję zastępcy ordynatora w Szpitalu im. Orłowskiego w Warszawie[3]. Pochowana na Cmentarzu Północnym[4].
W 1991 cała rodzina Cabajów została odznaczona medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Janina Pawliszewska [online], timenote.info [dostęp 2019-12-29] (lit.).
- ↑ a b c Natalia Aleksiun, Historia pomocy - Rodzina Cabajów [online], sprawiedliwi.org.pl, grudzień 2014 [dostęp 2019-12-28].
- ↑ Klinika Geriatrii, Chorób Wewnętrznych i Chorób Metabolicznych Kości, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego [zarchiwizowane 2019-12-29].
- ↑ Janina Pawliszewska, Warszawa, 03.03.2010 - nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl, 3 marca 2010 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2019. Poland [online], yadvashem.org, 2019, s. 10 [dostęp 2019-12-28] (ang.).