Jelonek czubaty

Jelonek czubaty
	Elaphodus cephalophus
	Milne-Edwards, 1872
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	jeleniowate
Podrodzina	jelenie
Plemię	Muntiacini
Rodzaj	Elaphodus; Milne-Edwards, 1872
Gatunek	jelonek czubaty
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jelonek czubaty^[3]^[4] (Elaphodus cephalophus) – ssak parzystokopytny z rodziny jeleniowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Elaphodus Milne-Edwards, 1872.

Systematyka

Taksonomia

Rodzaj i gatunek po raz pierwszy opisany przez H. Milne-Edwardsa w czasopiśmie Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle w 1872 roku pod nazwą Elaphodus cephalophus^[5]. Jako miejsce typowe autor wskazał Syczuan w Chinach^[5]. Jedyny przedstawiciel rodzaju jelonek^[3] (Elaphodus).

Występowanie

Gatunek Elaphodus cephalophus zamieszkuje górskie lasy Chin oraz Birmy. W południowych Chinach żyją na wysokościach 300 – 800 m, ale w niektórych prowincjach zaobserwowane zostały nawet na wysokości 4500 m. W związku z prowadzonym trybem życia badania tego gatunku są utrudnione.

Morfologia

U Elaphodus cephalophus występuje poroże w kształcie szpica, bardzo niewielkich rozmiarów, prawie całkowicie zasłonięte przez kilkunastocentymetrowy czub, czyli kępkę dłuższych włosów na czole (Komosińska i Podsiadło 2002). Gatunek ten ma specyficznie rozwinięte kły – u samców górne kły są wydłużone i zakrzywione oraz wystają na zewnątrz pyska. Ich długość dochodzi nawet do 2,5 cm.

Zarówno samce, jak i samice gatunku Elaphodus cephalophus wydają zarówno w okresie godowym, jak i w przypadku zagrożenia charakterystyczne dźwięki przypominające szczekanie.

Długość ciała opisywanego gatunku wynosi 100 – 160 cm, w kłębie wysokość wynosi 50- 70 cm, zaś waga to około 17 – 50 kg. U Elaphodus cephalophus występuje raczej krótki ogon o długości 7 – 16 cm. Ubarwienie ciemnoszare, spodnia część ciała jest biała, natomiast głowa oraz szyja szara.

Ekologia

Osobniki zazwyczaj występują pojedynczo, rzadziej widywane są w parach. Przedstawiciele trzymają się zazwyczaj blisko wody. Jelonek czubaty jest gatunkiem roślinożernym. Głównymi składnikami jego diety są: trawa, owoce, rośliny zielne czy liście krzewów.

Aktywne głównie o świcie i po zmierzchu. Prowadzą samotniczy tryb życia, czasem spotykane w parach.

Po trwającej ok. 180 dni ciąży samica rodzi jedno, rzadko dwa młode. Dojrzałość płciową osiągają ok. 18 miesiąca życia.

Znaczenie w ochronie środowiska

Gatunek jelonka czubatego zalicza się do kategorii gatunków bliskich zagrożeniu – kategoria „Near Threatend”. Liczba osobników ciągle maleje, brak jest jednak dokładnych danych na ten temat. W Chinach liczba ta szacowana jest na 300–500 tys. Główną przyczyną takiego statusu Elaphodus cephalophus oraz zmniejszającej się populacji są polowania. Gatunek nie jest wpisany na światową listę gatunków chronionych i na razie ma taki status tylko w niektórych prowincjach Chin.

Znaczenie dla gospodarki

Gatunek ten nie odgrywa większej roli w gospodarce^{[potrzebny przypis]}. Źle znosi pobyt w niewoli i żyją zdecydowanie krócej niż na wolności^{[potrzebny przypis]}. W przypadku wystąpienia zagrożenia wydaje charakterystyczny dźwięk mogący być ostrzeżeniem np. przed panterami czy cyjonami^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

↑ Elaphodus cephalophus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ R.B.R.B. Harris R.B.R.B., Z.Z. Jiang Z.Z., Elaphodus cephalophus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-04] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b H. Milne-Edwards. J’y joins des notes qui mo’nt été fourniers. „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle. Bulletin”. 7, s. 93, 1871. (fr.).

Bibliografia

KomosińskaK. Halina KomosińskaK., PodsiadłoP. Elżbieta PodsiadłoP., Ssaki kopytne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, ISBN 83-01-13806-8 .
Brent Huffman, www.ultimateungulate.com, Hippocamelus bisulcus (ang.)
Kowalski K. 1975. „Mały słownik zoologiczny ssaki.” Wiedza powszechna (Warszawa) str. 118
Li X., Buzzard P., Jiang X., 2013. „Habitat associations of four ungulates in mountain forests of southwest China, based on camera trapping and dung counts data”. Population Ecology
Walker E. P. 1964 “Mammals of the World”, The Johns Hopkins Press, Baltimore. Tom 2, s. 1386
Wilson D. E, Reeder DA. M. 2005. “Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference.” Johns Hopkins University Press. 2:142.
Sheng H., Lu H. 1982. “Distribution, habits and resource status of the tufted deer (Elaphodus cephalophus)”. Acta Zoologica 28:307-311.
EOL – Encyclopedia of Life
R.B.R.B. Harris R.B.R.B., Z.Z. Jiang Z.Z., Elaphodus cephalophus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-02-13] (ang.).

[itis-1] Elaphodus cephalophus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] R.B.R.B. Harris R.B.R.B., Z.Z. Jiang Z.Z., Elaphodus cephalophus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-04] (ang.).

[miiz-3] Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msz-4] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Milne-5] H. Milne-Edwards. J’y joins des notes qui mo’nt été fourniers. „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle. Bulletin”. 7, s. 93, 1871. (fr.).

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]