Jiří Havelka
Jiří Havelka (ur. 25 lipca 1892 w Orle, zm. 5 czerwca 1964 w Hostomicach)[1] – czeski prawnik i polityk, minister transportu w rządzie Aloisa Eliáša i szef kancelarii prezydenta Emila Háchy w latach 1938–1941.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister transportu Protektoratu Czech i Moraw | |
| Okres |
od 27 kwietnia 1939 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Szef Kancelarii Prezydenta Republiki | |
| Okres |
od 1938 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Życiorys edytuj
Syn Jana, dyrektora gimnazjum w mieście Orzeł. Edukację pobierał w Pradze, gdzie ukończył szkołę podstawową i gimnazjum. W trakcie I wojny światowej jako porucznik dragonów walczył na froncie włoskim[2].
Po zakończeniu I wojny światowej ukończył studia prawnicze w Pradze[2]. Pracował w czechosłowackim Ministerstwie Transportu, m.in. jako osobisty sekretarz kilku ministrów[3]. Od 1931 roku był profesorem nadzwyczajnym prawa administracyjnego na Uniwersytecie Karola, a od 1933 roku był sędzią Najwyższego Sądu Administracyjnego[3].
Po objęciu urzędu prezydenta przez Emila Háchę został mianowany szefem jego kancelarii[3]. Od 1 grudnia 1938 roku pełnił funkcję ministra bez teki w pierwszym, a następnie także drugim rządzie Rudolfa Berana[3]. 16 marca 1939 na zamku na Hradczanach spotkał się z Adolfem Hitlerem[2]. Od 27 stycznia 1939 roku do 3 lutego 1940 roku był wicepremierem Protektoratu Czech i Moraw, a od 27 kwietnia 1939 roku do 25 kwietnia 1941 roku pełnił funkcje ministra transportu w rządzie Aloisa Eliáša[3]. Reprezentował rząd protektoratu w negocjacjach z Karlem Hermannem Frankiem, w których dzięki swojemu wykształceniu prawniczemu zapobiegł wydaniu wielu antyczeskich i antyżydowskich ustaw[3]. Rzekomo proponowano mu objęcie stanowiska premiera, na co miał się nie zgodzić[2].
Od jesieni 1939 roku utrzymywał także kontakty z czechosłowackim ruchem oporu i rządem na emigracji[3]. Używał pseudonimów „Herrenreiter” i „Lezec”[2].
Był jednym z najbliższych współpracowników prezydenta Emila Háchy i w rzeczywistości miał sterować jego działaniami[4]. W kwietniu 1941 roku protektor Konstantin von Neurath zażądał jego dymisji, a gdy Havelka odmówił, 24 kwietnia 1941 roku wycofał mu formalnie swoje uznanie, nakazał opuścić Pragę i zakazał mu kontaktów z prezydentem i rządem[5]. 27 września 1941 roku został aresztowany przez Niemców[6]. Przetrzymywano go w więzieniu Pankrác, po kilku miesiącach został zwolniony na skutek interwencji prezydenta Háchy i umieszczony w areszcie domowym, w którym przebywał do końca wojny[3][7][2].
15 maja 1945 roku został aresztowany przez policję czechosłowacką i ponownie osadzony w więzieniu Pankrác, gdzie przebywał dwa lata[2]. W 1947 roku został oskarżony o kolaborację i 30 stycznia rozpoczął się jego proces, 21 kwietnia 1947 roku został jednak uniewinniony[2][3]. Po zamachu stanu w 1948 roku został zmuszony do opuszczenia Pragi i zamieszkał w Hostomicach[3]. Zajmował się sadownictwem i hodowlą królików. Zmarł w 1964 roku[3] na raka żołądka[2].
Przypisy edytuj
- ↑ HAVELKA Jiří 25.7.1892-5.6.1964 – Personal [online], biography.hiu.cas.cz [dostęp 2022-01-02].
- ↑ a b c d e f g h i Jiří Havelka: Ministr protektorátní vlády. Cejchu se nezbavil do smrti [online], Reflex.cz [dostęp 2023-08-11] (cz.).
- ↑ a b c d e f g h i j k prof. JUDr Jiří Havelka (1892 - 1964) [online], www.prostor-ad.cz [dostęp 2022-01-02].
- ↑ Majewski 2021 ↓, s. 177.
- ↑ Majewski 2021 ↓, s. 195.
- ↑ Majewski 2021 ↓, s. 228.
- ↑ Majewski 2021 ↓, s. 235.
Bibliografia edytuj
- Piotr M. Majewski, Niech sobie nie myślą, że jesteśmy kolaborantami. Protektorat Czech i Moraw, 1939-1945, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2021, ISBN 978-83-66586-96-3.