Praski zamach stanu 1948

Praski zamach stanu 1948 (cz. Únor 1948) – faktyczne przejęcie całości władzy w Czechosłowacji przez Komunistyczną Partię Czechosłowacji (KSČ), z poparciem ZSRR, dokonane w dniach 20–25 lutego 1948 roku w Pradze. Przy zachowaniu fasady demokracji parlamentarnej i pozorów systemu wielopartyjnego wprowadzona została dyktatura partii komunistycznej, kierowanej przez Klementa Gottwalda. Dotychczasowe partie niekomunistyczne zostały przekształcone w niesamodzielne ugrupowania satelickie KSČ, a ich kierownictwa przejęte przez osoby podporządkowane Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Przewrotowi towarzyszyły czystki personalne i aresztowania przeciwników partii komunistycznej przez podporządkowaną KSČ Státní bezpečnost. Bezpośrednio po przewrocie w niewyjaśnionych okolicznościach zginął minister spraw zagranicznych Jan Masaryk. Tysiące osób udało się na emigrację.

Praski zamach stanu
zimna wojna
Ilustracja
Manifestacja komunistyczna na Rynku Staromiejskim w Pradze w czasie przewrotu
Czas

21–25 lutego 1948

Miejsce

Czechosłowacja

Przyczyna

dążenia czechosłowackich komunistów popieranych przez ZSRR do zdobycia pełni władzy w kraju

Wynik

przejęcie władzy w Czechosłowacji przez komunistów

Strony konfliktu
Prezydent Czechosłowacji

Czeska Partia Narodowo-Socjalistyczna
Partia Ludowa
Partia Demokratyczna
Czeska Partia Socjaldemokratyczna
(frakcje antykomunistyczne)
Wsparcie:
 Wielka Brytania

Premier Czechosłowacji

Komunistyczna Partia Czechosłowacji
Czeska Partia Socjaldemokratyczna
(frakcje prokomunistyczne)
Wsparcie:
 ZSRR

Dowódcy
Edvard Beneš
Petr Zenkl
Jan Šrámek
Jozef Lettrich
Bohumil Laušman
Klement Gottwald
Rudolf Slánský
Zdeněk Fierlinger
brak współrzędnych
Portrety Klementa Gottwalda i Józefa Stalina oraz flagi Czechosłowacji i ZSRR w czasie zjazdu Komunistycznej Partii Czechosłowacji w 1947 roku

9 maja 1948 roku parlament przyjął nową konstytucję, określającą nowo powstałą Republikę Czechosłowacką jako demokrację ludową, 30 maja odbyły się wybory parlamentarne, w których dopuszczono głosowanie wyłącznie na jedną listę Frontu Narodowego Czechów i Słowaków (KSČ, partie i organizacje satelitarne). 7 czerwca 1948 roku prezydent Republiki Edvard Beneš podał się do dymisji, 14 czerwca 1948 roku stanowisko prezydenta objął Klement Gottwald.

Szok wywołany na Zachodzie przejęciem władzy w Czechosłowacji przez komunistów przyspieszył konsolidację bloku zachodniego w sytuacji rozwijającej się zimnej wojny[1]. Konsekwencjami były energiczne wdrażanie Planu Marshalla, skuteczne przeciwdziałanie próbom dojścia do władzy partii komunistycznych we Francji i Włoszech, konsolidacja zachodnich stref okupacyjnych Niemiec w Trizonię, a następnie powołanie Republiki Federalnej Niemiec oraz budowa zachodniego systemu bezpieczeństwa zbiorowego poprzez utworzenie NATO.

System polityczny władzy partii komunistycznej w Czechosłowacji ukształtowany w lutym 1948 roku przetrwał z modyfikacjami do swego upadku w 1989 roku, w czasie Jesieni Ludów.

Przypisy edytuj

  1. Karrie Pilgrim, Who’s To Blame For The Cold War? [dostęp 2023-08-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-21] (ang.).

Bibliografia edytuj