Zamach stanu
Zamach stanu (przewrót, pucz – niem. Putsch, hiszp. golpe de estado, fr. coup d’État) – niezgodne z porządkiem konstytucyjnym, często z użyciem siły (zbrojny zamach stanu), przejęcie władzy politycznej w państwie przez jednostkę lub grupę osób[1]. Jest pogwałceniem normalnego toku życia politycznego i porządku instytucjonalnego.
CharakterystykaEdytuj
Zamachy stanu są w większości organizowane przez wysokich rangą wojskowych, w wyniku czego siły zbrojne stają się głównym aktorem wydarzeń. We współczesnych państwach nie można skutecznie przeprowadzić zamachu stanu bez udziału lub przynajmniej życzliwej neutralności wojska.
Uczestnicy zamachu stanu zmierzają przede wszystkim do opanowania środków łączności, radia, telewizji, węzłów komunikacyjnych oraz siedzib organów władzy. Szybkość działania i zaskoczenie w wielu przypadkach decydują o powodzeniu zamachu stanu.
Zamachowi stanu mogą towarzyszyć wystąpienia społeczne.
Zamach stanu a rewolucjaEdytuj
Od rewolucji różni się tym, że:
- przeprowadzają go osoby, które już w pewien sposób należały do istniejącej elity władzy, podczas gdy rewolucja jest organizowana przez ludzi spoza układu władzy;
- nie zmierza do urzeczywistnienia nowego ustroju politycznego, ma na celu jedynie usunięcie ludzi sprawujących rządy[2].
Obecni szefowie państw i rządów, którzy zdobyli władzę w wyniku zamachu stanuEdytuj
| Kraj | Urząd | Osoba | Data |
|---|---|---|---|
 Oman |
Sułtan | Kabus ibn Sa’id | 23 lipca 1970 |
 Gwinea Równikowa |
Prezydent | Teodoro Obiang Nguema Mbasogo | 3 sierpnia 1979 |
 Uganda |
Prezydent | Yoweri Museveni | 29 stycznia 1986 |
 Czad |
Prezydent | Idriss Déby | 2 grudnia 1990 |
 Kongo |
Prezydent | Denis Sassou-Nguesso | 25 października 1997 |
 Fidżi |
Premier | Frank Bainimarama | 5 grudnia 2006 |
 Tajlandia |
Premier | Prayuth Chan-ocha | 22 maja 2014 |
 Zimbabwe |
Prezydent | Emmerson Mnangagwa | 24 listopada 2017 |
 Sudan |
Przewodniczący Tymczasowej Rady Wojskowej | Abd al-Fattah Abd er-Rahman Burhan | 12 kwietnia 2019 |
Zobacz teżEdytuj
- zamach
- wojna domowa
- Przewrót majowy
- Pucz w Chile
- pucz Kappa-Lüttwitza
- pucz wojskowy w Etiopii w 1960
- pucz moskiewski
- pucz monachijski
- Kryzys konstytucyjny w Rosji (1993)
- Zamach stanu w Wenezueli (2002)
- Zamach stanu w Tajlandii (2006)
- Zamach stanu w Mali (2012)
- Zamach stanu w Egipcie (2013)
- Zamach stanu w Turcji (2016)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Na podstawie: Słownik polityki, pod redakcją Marka Bankowicza, Wiedza Powszechna, Warszawa 1996.
- ↑ Towarzyszą temu niekiedy przekształcenia o charakterze politycznym i prawnym, niezmieniające jednak panującego systemu politycznego.