Juńczyk (herb szlachecki)
Juńczyk (Junczyk, Iunczyk) – polski herb szlachecki[1][2][3][4][5][6][7][8][9].
 Herb Juńczyk | |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Alternatywne nazwy |
Junczyk, Iunczyk |
| Wprowadzony | |
Opis herbu edytuj
.jpg)
Opis zgodnie z klasycznymi regułami blazonowania:
W polu czerwonym krzyż podwójny rozdarty w wąs, srebrny. Klejnot: pięć piór strusich[10][11].
Odmiana:
Juńczyk II (W polu czerwonym krzyż łaciński rozdarty w wąs, srebrny. Klejnot: trzy pióra strusie.)
Odmiana Juńczyk II występowała głównie na Wołyniu[4][12][13].
Pochodzenie herbu i legenda edytuj
Herb Juńczyk powstał w XIII wieku[10].
Szymon Okolski w swoim herbarzu pod tytułem „Orbis Polonus” z 1641 roku opisuje herb Juńczyk i podaje następującą legendę herbową[7]:
Dum hostis flumina decurrentia statiua sua disposuit, animadvertit Iunczik, & datis signis exercitui Christiano, hostem inuafit, dispersit. Sic hamo extraxit nominis gloriam, loco hamati piscis.
Po przetłumaczeniu:
Podczas gdy nieprzyjaciel ustawiał swoje posterunki biegnące wzdłuż rzeki, Juńczyk zobaczywszy je, dał sygnał armii chrześcijańskiej, pomógłszy rozgromić i rozproszyć wroga. W ten sposób haczykiem złowił chwałę swojemu imieniu zamiast ryby.
Kacper Niesiecki w swoim dziele pod tytułem „Herbarz Polski”, wydanym w 1839 roku przez Jana Nepomucena Bobrowicza opisuje herb Juńczyk i podaje następującą legendę herbową[3][14]:
Początek tego herbu ztąd zakładają, że Junczyk odważny żołnierz, skoro tylko wojsko nieprzyjacielskie, nad rzeką obóz swój położyło, zaraz dawszy znać wojsku Chrześcijańskiemu, sam na Poganów natarł, i z pomocą drugich, rozproszył. Za co mu tym kształtem herb nadany. Sukcessorowie jego, z Smoleńskiego wynieśli się do Żmudzi. Z tych był Stefan Junczyk, dworzanin królewski, u Zygmunta Augusta, zostawił syna Jerzego, żołnierza odważnego, za Króla Stefana. Junczyk drugi, to jest, są na Wołyniu niektórzy, którzy podobnego temuż, herbu zażywają, z tą tylko różnicą, że krzyż poprzeczny jeden tylko kładą, nie dwa, jak się wyżej mówiło.
Aleksandr Łakijer w swoim dziele z 1855 roku pt. „Heraldyka Rosyjska” w części poświęconej heraldyce polskiej opisuje herb Juńczyk i podaje następującą legendę herbową[15]:
...Начало этой эмблемы, равно как многих других, кроется во временах язычества и борьбы его с христианством. Рассказывают, что в одну битву, когда неприятель был расположен с своими силами на берегу реки, некто Юньчик, дав знать о том христианскому войску, привел его на врага и, победив его, поймал как бы на уду. В память того Юньчику пожалован описанный герб.
Po przetłumaczeniu:
...Początki tego emblematu, jak i wielu innych, sięgają czasów pogaństwa i jego zmagań z chrześcijaństwem. Mówią, że w jednej bitwie, gdy wróg znajdował się ze swoimi siłami na brzegu rzeki, pewien Juńczyk, powiadomiwszy o tym armię chrześcijańską, poprowadził go do wroga i pokonawszy go, jakby go schwytał, na haku. Na pamiątkę Juńczyk otrzymał opisany herb.
Hipolit Stupnicki w pierwszym tomie swojego dzieła pt. „Herbarz polski i imionospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów wydanego” w 1855 roku we Lwowie opisuje herb Juńczyk i podaje następującą legendę herbową[4]:
W polu czerwonem są niby dwa haki na kształt kotwicy, której rękojeść prosto do góry wystająca, przedstawia dwa krzyże jeden nad drugim, na hełmie zaś pięć piór strusich. Początek herbu tego opisują autorowie: w wojnie z poganami, gdy wojsko nieprzyjacielskie w pewnem miejscu nad rzeką obozem się rozłożyło, toć Juńczyk, waleczny żołnierz dawszy o tem znać zastępom Chrześciańskim, które natarłszy z nim na Poganów, rozproszyli ich zupełnie, za co w nagrodę herb tym kształtem został mi nadany. Jeden tego nazwiska Jerzy, wsławił się odwagą w bojach za króla Stefana. Tym herbem pieczętują się Boguszewski, Bolbas, Juńczyk, Krzyżnowski i Waśkiewicz. Są Junczycy i na Wołyniu, którzy tego samego herbu używają z tą odmianą, że zamiast dwóch, jeden tylko krzyż mają na kotwicy.
Herbowni edytuj
- Herb Juńczyk
Apostoł, Boguszewski, Bohuszewski, Bolesławski, Bołdyk, Bołdysz, Dobrzański, Drohomierecki, Enczyk, Flodzyński, Gomontowicz, Inczyk, Jamont, Jamonth, Jasewicz, Jassewicz, Jucewicz, Juchniewicz, Jucowicz, Juniewicz, Juńczyk, Juński, Krzyzanski,Pietrykowski, Pietrzykowski, Rostocki, Rostowski, Rzętkowski, Skrutkowski, Szulce, Szulecki, Szyryński-Agiszewicz, Wabiszczewicz, Waskiewicz[6][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26]
- Herb Juńczyk II
Boguszewski, Bolbas, Gołub, Krzyżanowski, Rostowski, Turkowski[27]
Zobacz też edytuj
Galeria edytuj
.jpg)
.png)
Przypisy edytuj
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Encyklopedyja powszechna: Krasiń.-Liberz. 1864, Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, 1863, s. 514 [dostęp 2023-07-03] (pol.).
- ↑ a b CRISPA [online], crispa.uw.edu.pl [dostęp 2023-07-02].
- ↑ a b c Hipolit Stupnicki, Herbarz polski i imionospis zasłuzonych w Polsce ludzi wszastlich stanow i czasow, Piller, 1855, s. 242 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
- ↑ Ewaryst Andrzej KUROPATNICKI (Count.), Wiadomość o Kleynocie Szlacheckim, oraz Herbach domów Szlacheckich w Koronie Polskiey, i Wielkim Xięstwie Litewskim, ... z ksiąg Paprockiego, Okolskiego, Potockiego, Rzączynskiego, Niesieckiego, Dunczewskiego, Chmielowskiego ... zebrana w czterech częśc, 1789 [dostęp 2023-07-03] (pol.).
- ↑ a b Zbigniew Leszczyc, Herby szlachty polskiej. T. 1 / Zbigniew Leszczyc ; z przedmową Wacława Gąsiorowskiego., „10000 - Biblioteka Główna KUL”, 1908 [dostęp 2023-03-24].
- ↑ a b Szymon Okolski, Orbis Polonus, 1641 [dostęp 2023-07-01] (łac.).
- ↑ Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego: A – L, Piiarpow, 1807, s. 923 [dostęp 2023-07-01] (pol.).
- ↑ Wacław POTOCKI, Poczet Herbow Szlachty Korony Polskiey y Wielkiego Xiestwa Litewskiego ... Tudźiesz, Stárożytność Domow: Rodowitość Familiey: ... zwięzłęm opisuie wierszem, 1696 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
- ↑ a b HERBARZ POLSKI [online], www.hsi.zhp.info [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Герб Юньчик [online], gerbovnik.ru [dostęp 2023-07-02].
- ↑ Kasper Niesiecki, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J., Breitkopf i Haertel, 1839, s. 510 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
- ↑ Kasper Niesiecki, Korona Polska przy Złotey Wolnosci Starożytnemi Rycerstwa Poskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego Kleynotami Naywyższymi Honorami Heroicznym, Męstwem y odwagą, wytworną nauką a naypierwey Cnotą, nauką Pobożnością, y Swiątobliwością Ozdobiona...: Tom drugi, W Drukarni Collegium Lwowskiego Societatis Jesu, 1738, s. 448 [dostęp 2023-07-05] (pol.).
- ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S.J, Breitkopf i Haertel, 1839, s. 510 (pol.).
- ↑ А.Б. Лакиер. Русская геральдика (1855) / [§ 91. Окончание параграфа; гербы: Помян-Ястржембец] [online], web.archive.org, 16 listopada 2011 [dostęp 2023-03-24] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-16].
- ↑ Jury Łyczkowski, Herby szlachty litewskiej [online], Genealogia Łyczkowskich [dostęp 2023-03-24] (pol.).
- ↑ Jury Łyczkowski, Herbarz szlachty białoruskiej [online], Genealogia Łyczkowskich [dostęp 2023-03-24] (pol.).
- ↑ Dane Herbu [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Польский гербовник А.Бжезина-Винярского [online], redbow.ru [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Nazwiska [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ R – Herby szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów – Tadeusz Gajl [online], Ornatowski.com [dostęp 2023-03-25] (pol.).
- ↑ Rody ziemiańskie XV i XVI wieku – Józef Krzepela [online], Ornatowski.com [dostęp 2023-03-25] (pol.).
- ↑ http://dig.pl/pdf/Szlachta_wylegitymowana.pdf.
- ↑ http://www.slodkowski.org/spis_szlachty_krolestwa_polskiego/spisszlachtykro.pdf.
- ↑ Paprocki z Glogol i z Paprockiej Woli Bartosz, Herby rycerstwa polskiego. (Wappen der poln. Ritterschaft. In 5 Büchern.) pol. – Krakau, Garwolczyk 1584, Garwolczyk, 1584, s. 681 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
- ↑ Ewaryst Andrzej Kuropatnicki, Wiadomość o kleynocie szlacheckim, oraz herbach domów szlacheckich w koronie Polskiey i wielkim xięstwie Litewskim, Gröll, 1789, s. 42 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
- ↑ Nazwiska [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2023-03-24].