Józef Bandzo
Józef Bandzo, ps. Jastrząb (ur. 21 października 1923 w Wilnie, zm. 16 października 2016 w Wołominie[1]) – kapitan[2], polski działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, a następnie powojennego podziemia antykomunistycznego w Polsce, pośmiertnie awansowany do stopnia podpułkownika.
| |
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1942–1946 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
3 Wileńska Brygada AK, |
| Stanowiska |
dowódca drużyny |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
 
| |
_01.jpg)
Życiorys
edytujBył uczniem Gimnazjum Elektromechanicznego w Wilnie oraz członkiem 11 Wileńskiej Drużyny Harcerzy. We wrześniu 1942 wstąpił w szeregi Armii Krajowej[3]. Służył w oddziale partyzanckim Gracjana Fróga ps. „Góral”, przekształconym następnie w 3 Wileńską Brygadę Armii Krajowej. Był dowódcą drużyny w 1 kompanii szturmowej por. Romualda Rajsa ps. „Bury” w 3 Wileńskiej Brygadzie AK „Szczerbca”. Ciężko ranny w rękę dnia 14 maja 1944 roku w zwycięskiej bitwie pod Murowaną Oszmianką z kolaborującym z III Rzeszą Niemiecką Litewskim Korpusem Lokalnym. Do nadejścia Armii Czerwonej przebywał na leczeniu w miejscowości Glinciszek, gdzie trafił tuż po zbrodni dokonanej w Glinciszkach przez policjantów litewskich na ludności polskiej. Dzięki widocznemu kalectwu uniknął wywiezienia do łagrów po aresztowaniu przez Sowietów w dniu 11 listopada 1944 roku w czasie uroczystości na cmentarzu na Rossie w Wilnie. Korzystając z fałszywych dokumentów[4], ewakuował się w lutym 1945 roku do tzw. "Polski Lubelskiej" na Lubelszczyznę, gdzie w Lublinie przeszedł operacje ręki[3]. Tam dotarły do niego informacje o prowadzonych na Podlasiu walkach oddziałów 5 Wileńskiej Brygady AK mjra Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Przyjechał na Podlasie i w Siemiatyczach spotkał dowódcę 1 szwadronu tejże brygady por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta”, zgłaszając swój akces do dalszej walki. Został ponownie dowódcą drużyny w 2 szwadronie, także tutaj dowodzonym przez „Burego”. Gdy we wrześniu 1945 roku 5 Wileńska Brygada AK została rozwiązana, wraz z niemal całym szwadronem „Burego” przeszedł do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego[4], kontynuującego walkę w 3 Wileńskiej Brygadzie NZW. W ramach NZW walczył do końca 1945 roku[5].
Na początku 1946 roku ponownie wrócił pod rozkazy mjra „Łupaszki”. Zameldował się w lutym tego roku w Jodłówce pow. Sztum, tymczasowej siedzibie „Łupaszki”. Został wtedy mianowany dowódcą patrolu dywersyjnego.
W sierpniu 1946 roku, na własną prośbę został urlopowany. Zamierzał rozpocząć „cywilne” życie, kontynuując naukę i podejmując pracę.
W 1947 podczas amnestii dokonał ujawnienia zaprzestawszy wcześniej działalności podziemnej[1]. Przez wiele lat był inwigilowany i prześladowany. W roku 1960 został skazany na karę dożywotniego więzienia za przestępstwa gospodarcze. Do czasu wcześniejszego zwolnienia z więzienia w 1976 roku wyrok odsiadywał w różnych więzieniach[6], siedział m.in. w Barczewie z Erichem Kochem, gauleiterem Prus Wschodnich[7].
Mieszkał w Warszawie. W kwietniu 2016 uczestniczył w pogrzebie Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszko”.
Zmarł 16 października 2016 w hospicjum, w Wołominie[1]. Pośmiertnie został awansowany na stopień podpułkownika. Został pochowany w Kwaterze Polskiego Państwa Podziemnego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[8] w kwaterze 18D-kolumbarium lewe B-10-4[9].
Wybrane odznaczenia
edytujLinki zewnętrzne
edytuj- Józef Bandzo ps."Jastrząb" - wywiad z "Głos Bohatera". Głos Bohatera [dostęp 2016-10-17].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Zmarł Józef Bandzo "Jastrząb". Jeden z ostatnich żołnierzy mjr. "Łupaszki". wiadomosci.wp.pl. [dostęp 2016-10-17]. (pol.).
- ↑ Kpt. Józef Bandzo ps. „Jastrząb” spoczął na Cmentarzu Powązkowskim. tvp.info. [dostęp 2016-10-28]. (pol.).
- ↑ a b Biuletyn IPN 1-2/2017 [online], Przystanek Historia [dostęp 2021-03-04] (pol.).
- ↑ a b Józef Bandzo ps. "Jastrząb". glosbohatera.com.pl. [dostęp 2016-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-19)]. (pol.).
- ↑ Józef Bandzo ps. „Jastrząb”. [dostęp 2016-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-19)].
- ↑ Zmarł Józef Bandzo, ps. „Jastrząb” - żołnierz „Łupaszki”. niezalezna.pl. [dostęp 2016-10-16]. (pol.).
- ↑ Z ludzi „Łupaszki” zostało tylko troje: „Lala”, „Jastrząb” i „Zygmunt” [online], naszahistoria.pl, 30 września 2016 [dostęp 2021-03-04] (pol.).
- ↑ Pożegnanie ppłk. Józefa Bandzo – „Jastrzębia” na Powązkach – Warszawa, 22 października 2016. ipn.gov.pl. [dostęp 2016-10-23]. (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Trzeba podejmować decyzje dobre dla naszej Ojczyzny. prezydent.pl. [dostęp 2016-10-16]. (pol.).