Wikipedia

Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie

budynek w Warszawie

Kamienica Anny Koźmińskiej[2][3] − zabytkowa kamienica znajdująca się przy ul. Żelaznej 64 róg ul. Krochmalnej w Warszawie.

Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie
Symbol zabytku nr rej. A-1496 z 26.03.2019[1]
Ilustracja
Kamienica od strony ul. Żelaznej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Żelazna 64

Typ budynku

kamienica

Architekt

Józef Napoleon Czerwiński

Rozpoczęcie budowy

ok. 1896

Ukończenie budowy

1912

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kamienica Anny Koźmińskiej w Warszawie”
Ziemia52°14′09,038″N 20°59′25,206″E/52,235844 20,990335
Multimedia w Wikimedia Commons

Opis edytuj

W 1896 właścicielką terenu, na którym znajduje się kamienica, została Anna Koźmińska[3]. Wzniosła ona dwuskrzydłową część kamienicy u zbiegu ul. Żelaznej i Krochmalnej, a następnie w 1912 dobudowała część południową wraz z niezachowaną oficyną wschodnią[3]. Budynek został zaprojektowany przez Józefa Napoleona Czerwińskiego[4].

W okresie międzywojennym w budynku działało kino „Świt”, które później zmieniło nazwę na „Acron”[5].

W listopadzie 1940 kamienica znalazła się w obrębie utworzonego przez władze niemieckie getta[6]. W lokalu kina urządzono tzw. punkt, w którym mieszkali Żydzi przesiedlani do Warszawy z innych miast[7]. Kamienica ponownie znalazła się w „aryjskiej” części miasta w trakcie wielkiej akcji deportacyjnej w sierpniu 1942, której wynikiem była m.in. likwidacja tzw. małego getta[8].

W 1944 kamienica została uszkodzona w czasie walk toczonych w tym rejonie miasta podczas powstania warszawskiego[3].

W 2019 budynek został wpisany do rejestru zabytków[1].

W kulturze edytuj

W powieści Zły (1955) Leopolda Tyrmanda w kamienicy mieścił się bar IV kategorii „Słodycz”, należący do Warszawskich Zakładów Gastronomicznych[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 czerwca 2021 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 71. [dostęp 2021-09-18].
  2. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 8. Plac Krasińskich–Kwiatowa. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2002, s. 65. ISBN 83-88372-20-3.
  3. ↑ a b c d Kamienica Anny Koźmińskiej przy Żelaznej 64 w Warszawie zabytkiem. [w:] Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków [on-line]. mwkz.pl, 2 kwietnia 2019. [dostęp 2021-09-19].
  4. ↑ Tomasz Urzykowski: Kamienica z powieści "Zły" Leopolda Tyrmanda została zabytkiem. gazeta.pl, 2 kwietnia 2019. [dostęp 2021-09-18].
  5. ↑ Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 224. ISBN 978-83-268-2722-8.
  6. ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  7. ↑ Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 225. ISBN 978-83-268-2722-8.
  8. ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 7. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  9. ↑ Leopold Tyrmand: Zły. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik, 1990, s. 222. ISBN 83-07-01982-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamienica_Anny_Koźmińskiej_w_Warszawie&oldid=72486684”