Kamienica przy ulicy św. Tomasza 15 w Krakowie

Kamienica przy ulicy św. Tomasza 15 – zabytkowa kamienica, zlokalizowana przy ulicy św. Tomasza na krakowskim Starym Mieście.

Kamienica przy ulicy św. Tomasza 15

Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. św. Tomasza 15
Położenie na mapie Polski Kamienica przy ulicy św. Tomasza 15
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kamienica przy ulicy św. Tomasza 15
Położenie na mapie Krakowa Kamienica przy ulicy św. Tomasza 15
50°03′46,45″N 19°56′20,24″E

Historia

Pierwotnie teren, na którym znajduje się obecnie kamienica, stanowił zaplecze Kamienicy Słowikowskiej przy ulicy św. Jana 5. Posesja została wydzielona najpóźniej na początku XVI wieku. W XVI wieku wzniesiono na niej dom mansjonarzy Kościoła Mariackiego, osadzonych przy prebendzie kościoła św. Jana. Był to budynek dwupiętrowy i dwutraktowy. W XVII i XVIII wieku nosił miano Domu Gracyalistów. W 1800 został zakupiony przez Józefa Wytyszkiewicza. Przed 1802 poszerzono parcelę o dawną oficynę Kamienicy Dawidowskiej przy ulicy Floriańskiej 8, nadając jej obecny kształt. W 1829 dom zakupił Franciszek Hatzfeld, na którego zlecenie został wyremontowany. W pierwszej połowie lat 70. XIX wieku scalono dom mansjonarzy, oficynę i zabudowany podworzec w jedną kamienicę według projektu Jacka Matusińskiego. W latach 90. XIX wieku budynek stał się własnością rodziny Goetzów–Okocimskich, planujących wznieść nową zabudowę. Projekt nowej kamienicy powstał w 1913, jednak wybuch I wojny światowej opóźnił realizację prac budowlanych.

Obecna kamienica powstała w latach 20. XX wieku po wyburzeniu wcześniejszej zabudowy. Piwnice i parter budynku przeznaczono na składy piwa browaru okocimskiego, a piętra na mieszkania. W latach 60. XX wieku nadbudowano czwarte piętro w mansardzie.

Budynek został wpisany do gminnej ewidencji zabytków.

Architektura

Kamienicę wzniesiono na planie zbliżonym do litery L. Ma ona nieregularną bryłę, tylko częściowo widoczną od strony ulicy. Budynek jest trzypiętrowy, z czwartym piętrem ukrytym w mansardzie i posiada podpiwniczenie. Na poziomie piwnic jest jedno-, dwu-, i trzytraktowy, na piętrach dwu- i trzytraktowy, z korytarzem między traktami. Konstrukcja wykonana jest ze słupów i stropów żelbetowych i stalowo-ceramicznych. Dach jest mansardowy, trójspadowy, nad częścią wschodnią dwuspadowy.

Fasada budynku jest trzypiętrowa, w partii parteru trójosiowa, a w partii pięter dwuosiowa. Elewacja parteru pokryta jest pasami pseudoboniowania. Znajdują się w niej trzy prostokątne otwory, z których skrajny od strony wschodniej mieści dwuskrzydłową, drewnianą bramę z owalnymi i prostokątnymi płycinami, ozdobioną motywem astragalu. W jej nadświetlu umieszczono dekoracyjną metalową kratę o promienistym układzie, z motywami ślimacznic. W partii pięter elewacja artykułowana jest szerokimi lizenami z pseudoboniowaniem na pierwszym piętrze i płycinami w strefie zwieńczenia. Nad parterem i pierwszym piętrem znajdują się gzymsy kordonowe. Okna ozdobione są gzymsami parapetowymi i profilowanymi obramieniami, które nad drugim i trzecim piętrem wyłamują się uskokowo nas płycinami nadokiennymi. Budynek wieńczy wydatny, profilowany gzyms koronujący, który nad lizenami wyłamuje się w dolnej partii.

W skrajnej osi parteru od strony wschodniej znajduje się sień przelotowa, prowadząca na podworzec i do sąsiednich pomieszczeń. Od zachodu przylega do niej klatka schodowa o rzucie prostokąta z dwubiegowymi, kamiennymi schodami z metalową balustradą ozdobioną motywami wolut i liści. Sufit spocznika między trzecim i czwartym piętrem udekorowany jest profilowaną fasetą i płyciną. W części pomieszczeń zachowała się oryginalna stolarka płycinowa z lat 20. XX wieku.