Karabin Minie wzór 1851
Karabin Minie wzór 1851 (także: The British Pattern 1851 Minie Rifle) – ładowany odprzodowo karabin jednostrzałowy, używany przez wojska Imperium brytyjskie. Produkowany i używany w latach 1852 do 1855 r., po czym został zastąpiony przez karabin Enfield M1853.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Royal Small Arms Factory oraz producenci prywatni |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Prototypy |
1851 |
| Produkcja |
1852-1855 |
| Wyprodukowano |
35 000 |
| Dane techniczne | |
| Kaliber |
.702; 17,8 mm |
| Nabój |
ładunek papierowy z 4,4 gramami prochu (68 grains), pocisk 44 gram (680 grains) |
| Wymiary | |
| Długość |
1388 mm; 54,6 cala |
| Długość lufy |
990 mm; 39 cali |
| Masa | |
| broni |
4,87 kg |
| Inne | |
| Szybkostrzelność teoretyczna |
3 strzały na minutę |
| Zasięg skuteczny |
900 jardów |
Historia edytuj
Karabin Minie wzór 1851 był pierwszą gwintowaną bronią kapiszonową, szeroko rozpowszechnioną w brytyjskiej piechocie liniowej, zastępującą gładkolufowy muszkiet kapiszonowy wzór 1842 (Pattern 1842 Musket)[1][2].
Broń została przyjęta do uzbrojenia w 1851 r., a produkowana była w latach 1852 - 1855 r.. Wyprodukowano łącznie 35 000 sztuk karabinów. Do kwietnia 1855 r. wydano 34 000 sztuk do służby wojskowej[2].
Pierwsze 500 karabinów wyprodukowano pod koniec 1852 r. w Enfield Royal Ordnance Factory. 23000 karabinów wyprodukowano w 4 prywatnych firmach po 5750 karabinów. Prywatnym producentom płacono po 23 szylingi i 6 pensów za karabin[1].
Na początku wojny krymskiej karabin Minie model 1851 był najbardziej zaawansowaną bronią w brytyjskim arsenale broni strzeleckiej[2]. Karabin Minie 1851 używany był przez większość piechoty brytyjskiej w początkowej części wojny krymskiej. Z czasem karabin został wyparty przez nowocześniejszy karabin Enfield 1853.
Opis konstrukcji edytuj
Karabin Minie wzór 1851 zewnętrznie wyglądał niemal identycznie jak wcześniejszy gładkolufowy karabin wzór 1842 (Pattern 1842 Musket). Lufa mocowana była do kolby za pomocą trzech klinów. Zastosowano zamek kapiszonowy z wcześniejszego gładkolufowego modelu 1842[3]. Używano też podobnego, nieznacznie zmodyfikowanego bagnetu o całkowitej długości 534 mm (21,25 cala) a długości ostrza 437 mm (17,25 cala)[4].
Zmiany w porównaniu do poprzedniego modelu opierały się na zmniejszeniu kalibru z .75 do .702 cala. Główną zmianą było zastosowanie tutaj gwintowanej lufy z czterema szerokimi i dość głębokimi rowkami, o jednakowej głębokości, o skręcie 1:78. W karabinie zastosowano też lepszy celownik ramkowy, wyskalowany do 900 jardów[3].
W karabinie używano pocisków Minie. Pocisk do karabinu Minie wzór 1851 różnił się od modelu francuskiego. Pocisk lekko się zwężał i był gładki, pozbawiony kanałów na smar. Smarowanie pocisku odbywało się za pomocą smaru w papierze otaczającym pocisk. Średnica pocisku .690 była tak ciasna w lufie .702, że po kilkunastu strzałach w wyniku zabrudzenia lufy ładowanie broni stawało się trudne[3]. Masa pocisku wynosiła około 44 gramów (680 grains). Pocisk posiadał grube ściany otaczające centralną wnękę, w której umieszczono żelazny korek w kształcie miski. Zadaniem miseczki było rozszerzanie pocisku w trakcie strzału, aby pocisk wpasował się w gwint lufy. Pocisk był umocowany w papierowym ładunku. Masa prochu 4,4 grama (68 grains). Pierwsze pociski miały zwężającą się konfigurację, co powodowało, że w czasie ładowana pociski wchodziły pod niewielkim kątem co wpływało na celność. Później jako zamiennik wprowadzono długi pocisk o równoległych bokach[3].
Karabiny Minie wzór 1851 radziły sobie całkiem dobrze w walkach w wojnie krymskiej, ale szybko zostały wyparte przez nowszy model, czyli karabin Enfield 1853. Ulepszenia polegały na zmniejszeniu kalibru do .577. Zastosowano doskonalszy celownik, oraz zmieniono mocowanie lufy, zamiast klinów użyto bączków. Po wojnie krymskiej uznano, że karabin Minie wzór 1851 jest przestarzały.
Użycie bojowe edytuj
Wojna krymska edytuj
Po przystąpieniu Wielkiej Brytanii do wojny krymskiej większość piechoty (z nielicznymi wyjątkami) uzbrojona była w karabiny Minie wzór 1851. Wkrótce jednak karabiny te zaczęto zastępować nowszym modelem karabinu Enfield 1853. Chociaż uznano z czasem, że karabin Minie wzór 1851 był karabinem przestarzałym, to oddziały brytyjskie wyposażone w tą broń przewyższały technicznie oddziały rosyjskie, które w dużym stopniu ciągle jeszcze uzbrojone były w broń gładkolufową. Odnotowano kilka dalekich celnych strzałów z tego karabinu w czasie wojny krymskiej. Jeden z opisów zawarł kapitan, a później pułkownik Somerset John Gough-Calthorpe w swojej książce z 1858: „Letters from Head-Quarters; Or, the Realities of the War in the Crimea”. Opisał tam przypadek strzelca stojącego na pikiecie, który z dużej odległości postrzelił kozackiego oficera na białym koniu, który po strzale spadł z konia. Część obserwatorów twierdziła, że odległość przekraczała 1300 jardów, choć sam strzelec twierdził, że odległość wynosiła niewiele więcej jak 1000 jardów[3].
Wraz z wzrostem liczby dostępnych nowszych karabinów Enfield 1853, stara broń czyli karabiny Minie wzór 1851 trafiała do magazynów. Broń ta była już używana bojowo, była częściowo zużyta i uszkodzona. Warunki przechowywania broni były nie najlepsze i zdarzały się przypadki , że karabiny składowano na zewnątrz, wystawione na działanie czynników atmosferycznych[2]. Z czasem karabiny te zaczęto wyprzedawać.
Wojna secesyjna edytuj
Po wybuchu wojny secesyjnej 14900 karabinów Minie wzór 1851 zostało sprzedanych Skonfederowanym Stanom Ameryki. Do konfederacji pomyślnie dostarczono 11 380 karabinów. Część broni czyli 3520 szt. wysłana okrętami do stanów południowych została przejęta przez flotę Unii w trakcie transportu. Konfederacja kupowała tą broń głównie między sierpniem 1861 a styczniem 1862 i nieduże ilości latem 1862 r.. Karabiny sprzedawane były konfederacji w cenie 40 - 44 szylingów za sztukę[2].
Powstanie styczniowe edytuj
Karabin Minie wzór 1851 uznany przez Brytyjczyków za przestarzały i zastąpiony nowszym modelem został wycofany z użycia. Z czasem zaczęto te karabiny sprzedawać na rynku cywilnym osobom fizycznym i firmom komercyjnym. Prawdopodobnie pewna ilość tej broni trafiła do powstania styczniowego. Pułkownik Józef Miniewski w swoich wspomnieniach opisał, że przed jego wyprawą na Radziwiłłów otrzymał dwa typy karabinów. Jeden z nich to były karabiny angielskie dużego kalibru, z bagnetami. Broń ta była w opłakanym stanie[5]. Miniewski otrzymał 203 takich karabinów i 1800 ładunków do nich[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b National Rifle Association Historic Arms Resource Centre-Miniature-Calibre Rifles Reference Site, Historic small-bore Enfield rifles, training rifles and BSA rifles; plus league competitions [online], www.rifleman.org.uk [dostęp 2023-09-30].
- ↑ a b c d e British Pattern 1851 Minié Rifle - Fine & Scarce [online], collegehillarsenal.com [dostęp 2023-09-30].
- ↑ a b c d e Garry James, British Pattern 1851 Minié [online], Guns and Ammo, 1 listopada 2019 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
- ↑ 1851 Minie Rifle [online], www.jeffreyhayes.com [dostęp 2023-09-30].
- ↑ a b Józef Miniewski, Józef Nieczuja Miniewski. Jego udział w powstaniu styczniowem., Lwów 1918, 40 i 45.