Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii (ang. United Kingdom of Great Britain and Ireland) – historyczne państwo, utworzone 1 stycznia 1801 roku poprzez połączenie Królestwa Wielkiej Brytanii (które samo powstało z połączenia Królestwa Szkocji i Królestwa Anglii w 1707 roku) oraz Królestwa Irlandii aktem unii z 1800 roku[1]. Centralna część imperium brytyjskiego. Większość czasu istnienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej przypada na okres tzw. stulecia Wielkiej Brytanii[2][3][4].
| 1801–1922 | |||||
| |||||
| Dewiza: Dieu et mon droit (Bóg i moje prawo) | |||||
| Hymn: God Save the King (Boże chroń Króla) | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania | |||||
| Data likwidacji | |||||
| Władca | |||||
| Premier | |||||
| Powierzchnia |
315 093 km² | ||||
| Populacja (1921) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
135,7 os./km² | ||||
| Waluta |
funt szterling (GBP) | ||||
| Narody i grupy etniczne | |||||
| Język urzędowy | |||||
| Religia dominująca | |||||
 Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz jego kolonie i dominia, 1921 rok | |||||
Położenie na mapie.svg) Położenie na mapie Europy, 1921 r. | |||||
.svg)
.svg)
Za czasów istnienia tego państwa, w XIX wieku, kulminację miała trwająca nieprzerwanie od końca XVI wieku angielsko-brytyjska ekspansja kolonialna – skupione wokół Zjednoczonego Królestwa imperium kolonialne objęło jedną czwartą zamieszkałych lądów na świecie (m.in. Indie, Kanadę, Australię oraz Wschodnią i Południową Afrykę), osiągając tym samym największe rozmiary w swych dziejach. Symbolem tej epoki stała się panująca w latach 1837–1901 królowa Wiktoria[5].
Kwestia irlandzka
edytujPoważnym zagrożeniem dla jedności Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii były emancypacyjne dążenia katolickich Irlandczyków na początku XX wieku[5][1]. Przerodziły się one w konflikt zbrojny, w wyniku którego 6 grudnia 1922 roku, na mocy traktatu angielsko-irlandzkiego na obszarze 26 hrabstw położonych na południu wyspy Irlandii powstało Wolne Państwo Irlandzkie, co stanowiło kres istnienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Pozostałe 6 hrabstw irlandzkich pozostało pod zwierzchnictwem Londynu jako terytorium prowincji Irlandia Północna, będącej częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej[1].
Władcy
edytujChociaż Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii oficjalnie przestało istnieć w 1922 roku, monarchowie brytyjscy w dalszym ciągu używali tytułu Króla lub Królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, aż do 1927 roku. Wtedy to, pod wpływem królewskiego i parlamentarnego aktu w sprawie tytułów królewskich (Royal and Parliamentary Titles Act 1927), zostały ustanowione nowe tytuły dla brytyjskich monarchów, którzy panowali teraz jako Królowie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Wielkiej Brytanii, oraz Królowie Irlandii w Irlandii.
- 1801–1820 – Jerzy III
- 1820–1830 – Jerzy IV
- 1830–1837 – Wilhelm IV
- 1837–1901 – Wiktoria
- 1901–1910 – Edward VII
- 1910–1922/1927 – Jerzy V
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Bogusław Przywora: Status sędziego w państwie demokratycznym. Tom I. Państwa europejskie, Tom 1. books.google.pl, 2019. [dostęp 2022-05-11]. (pol.).
- ↑ Ronald Hyam: Britain’s Imperial Century, 1815–1914: A Study of Empire and Expansion. Palgrave Macmillan, 2002, s. 1. ISBN 978-0-7134-3089-9.
- ↑ Simon Smith: British Imperialism 1750–1970. Cambridge University Press, 1998, s. 71. ISBN 978-3-12-580640-5.
- ↑ Timothy H Parsons: The British Imperial Century, 1815–1914: A World History Perspective. Rowman & Littlefield, 1999, s. 3. ISBN 0-8476-8825-9.
- ↑ a b Wielka Brytania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-11].