Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii

Państwo brytyjskie w latach 1801–1922

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii (ang. United Kingdom of Great Britain and Ireland) – historyczne państwo, utworzone 1 stycznia 1801 roku poprzez połączenie Królestwa Wielkiej Brytanii (które samo powstało z połączenia Królestwa Szkocji i Królestwa Anglii w 1707 roku) oraz Królestwa Irlandii aktem unii z 1800 roku[1]. Centralna część imperium brytyjskiego. Większość czasu istnienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej przypada na okres tzw. stulecia Wielkiej Brytanii[2][3][4].

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
United Kingdom of Great Britain and Ireland
1801–1922
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Dieu et mon droit
(Bóg i moje prawo)
Hymn: God Save the King
(Boże chroń Króla)

Ustrój polityczny

monarchia konstytucyjna

Stolica

Londyn

Data powstania

1 stycznia 1801

Data likwidacji

6 grudnia 1922

Władca

Jerzy V

Premier

Stanley Baldwin

Powierzchnia

315 093 km²

Populacja (1921)
• liczba ludności


42 769 196

• gęstość

135,7 os./km²

Waluta

funt szterling (GBP)

Narody i grupy etniczne

Anglicy, Irlandczycy, Szkoci, Walijczycy, Mańczycy

Język urzędowy

angielski

Religia dominująca

chrześcijaństwo

Mapa opisywanego kraju
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz jego kolonie i dominia, 1921 rok
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie Europy, 1921 r.

Za czasów istnienia tego państwa, w XIX wieku, kulminację miała trwająca nieprzerwanie od końca XVI wieku angielsko-brytyjska ekspansja kolonialna – skupione wokół Zjednoczonego Królestwa imperium kolonialne objęło jedną czwartą zamieszkałych lądów na świecie (m.in. Indie, Kanadę, Australię oraz Wschodnią i Południową Afrykę), osiągając tym samym największe rozmiary w swych dziejach. Symbolem tej epoki stała się panująca w latach 1837–1901 królowa Wiktoria[5].

Kwestia irlandzka

edytuj

Poważnym zagrożeniem dla jedności Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii były emancypacyjne dążenia katolickich Irlandczyków na początku XX wieku[5][1]. Przerodziły się one w konflikt zbrojny, w wyniku którego 6 grudnia 1922 roku, na mocy traktatu angielsko-irlandzkiego na obszarze 26 hrabstw położonych na południu wyspy Irlandii powstało Wolne Państwo Irlandzkie, co stanowiło kres istnienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Pozostałe 6 hrabstw irlandzkich pozostało pod zwierzchnictwem Londynu jako terytorium prowincji Irlandia Północna, będącej częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej[1].

Władcy

edytuj

Chociaż Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii oficjalnie przestało istnieć w 1922 roku, monarchowie brytyjscy w dalszym ciągu używali tytułu Króla lub Królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, aż do 1927 roku. Wtedy to, pod wpływem królewskiego i parlamentarnego aktu w sprawie tytułów królewskich (Royal and Parliamentary Titles Act 1927(inne języki)), zostały ustanowione nowe tytuły dla brytyjskich monarchów, którzy panowali teraz jako Królowie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Wielkiej Brytanii, oraz Królowie Irlandii w Irlandii.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c Bogusław Przywora: Status sędziego w państwie demokratycznym. Tom I. Państwa europejskie, Tom 1. books.google.pl, 2019. [dostęp 2022-05-11]. (pol.).
  2. Ronald Hyam: Britain’s Imperial Century, 1815–1914: A Study of Empire and Expansion. Palgrave Macmillan, 2002, s. 1. ISBN 978-0-7134-3089-9.
  3. Simon Smith: British Imperialism 1750–1970. Cambridge University Press, 1998, s. 71. ISBN 978-3-12-580640-5.
  4. Timothy H Parsons: The British Imperial Century, 1815–1914: A World History Perspective. Rowman & Littlefield, 1999, s. 3. ISBN 0-8476-8825-9.
  5. a b Wielka Brytania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-11].