Wikipedia

Karbieniec wyniosły

gatunek rośliny

Karbieniec wyniosły (Lycopus exaltatus L.f.) – gatunek byliny z rodziny jasnotowatych. Występuje w środkowej i południowo-wschodniej Europie (na zachodzie sięgając do Niemiec, Austrii i Włoch), na wschodzie sięga do Syberii i środkowej Azji (Sinciang, zachodnie Himalaje i Buriacja[3]). W Polsce odkryty został w przeszłości w okolicach Chełma[4][5], a w pobliżu granic rośnie na Wołyniu[4]. Rósł także w dolinie Łaby, ale stanowiska tamtejsze, podobnie jak pozostałe z południowych Niemiec mają charakter historyczny[6].

Karbieniec wyniosły
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

karbieniec

Gatunek

karbieniec wyniosły

Nazwa systematyczna
Lycopus exaltatus L.f.
Suppl. Pl.: 87 (1782)[3]
Synonimy
  • Lycopus italicus L. ex B.D.Jacks.
  • Lycopus laciniatus Rouy
  • Lycopus pinnatifidus Pall.[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Morfologia edytuj

 
Kwiaty
Pokrój
Roślina zielna o pędzie wznoszącym się i osiągającym zwykle od 0,9 do 1,5 m wysokości, rozgałęzionym lub pojedynczym, owłosionym[4].
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Wszystkie liście pierzastodzielne lub pierzastosieczne, osiągające do 12 cm długości i 6 cm szerokości (rzadko nieco więcej). W górnej części pędu liście wspierające nibyokółki kwiatowe, podobne do tych niższych, lecz mniejsze. Blaszka liściowa jest zwykle obustronnie owłosiona, a poszczególne odcinki są odlegle ząbkowane[4].
Kwiaty
Zebrane w gęstych nibyokółkach w kątach górnych liści[4], wsparte lancetowatymi przysadkami o długości 6–9 mm[5]. Kielich szerokodzwonkowaty, z 5 ościstymi ząbkami nie dłuższymi od rurki korony. Korona o długości 3–4 mm, w gardzieli owłosiona, dwuwargowa. Górna warga niepodzielona, dolna podzielona na trzy łatki podobnej wielkości. Dwa pręciki są płodne, z nerkowatymi pylnikami, w których worki są zrośnięte. Pozostałe pręciki zredukowane do główkowatych prątniczków lub ich brak[4].
Owoce
Rozłupki jajowate, do 2 mm długości (dłuższe od kielicha)[4].

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, helofit – rośnie na brzegach wód, na mokradłach, w rowach. Kwitnie od lipca do września[4].

Liczba chromosomów 2n = 22[4][5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-11] (ang.).
  3. ↑ a b c Lycopus exaltatus L.f.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-11].
  4. ↑ a b c d e f g h i Krystyna Grodzińska: Lycopus L., Karbieniec. W: Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. XI. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1967, s. 235-236.
  5. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 398-399. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ Lycopus exaltatus L. f.. [w:] FloraWeb [on-line]. Bundesamt fur Naturschutz. [dostęp 2021-01-11].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karbieniec_wyniosły&oldid=72868019”