Kazimiera Wrzesień
Kazimiera Wrzesień z domu Stradowska (ur. 18 lutego 1926 w Chmielniku, zm. 11 sierpnia 2007[1]) – polska rolniczka, wyróżniona medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za pomaganie Żydom podczas II wojny światowej.
| Data i miejsce urodzenia |
18 lutego 1926 |
|---|---|
| Data śmierci |
11 sierpnia 2007 |
| Miejsce spoczynku |
Chmielnik |
| Zawód, zajęcie |
rolniczka |
| Miejsce zamieszkania |
Chmielnik |
| Narodowość |
polska |
| Wyznanie |
katolicyzm |
| Rodzice |
Marianna Stradowska, Adam Stradowski |
| Krewni i powinowaci |
Wacław, Matylda (rodzeństwo) |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujKazimiera Wrzesień mieszkała w domu przy ulicy Szydłowskiej w Chmielniku. Jej rodzice Maria oraz Adama Stradowscy prowadzili gospodarstwo rolne, samodzielnie utrzymując w ten sposób ją oraz dwójkę jej rodzeństwa: Wacława (ur. 1921)[2] i Matyldę (ur. 1924[3], po mężu Habik[4]. W 1926 zmarł jej ojciec[2].
W okresie międzywojennym ok. 80% mieszkańców Chmielnika stanowili Żydzi. W pierwszej połowie 1941 w mieście powstało getto. Umieszczano tam nie tylko miejscowych Żydów, lecz także zwożonych z innych miast okupowanej Polski[3]. W 1942 przebywało w nim 13 tys. osób[2]. W październiku 1942 rozpoczęto likwidację getta[3].
Do Stradowskich przyszli wówczas z prośbą o pomoc żydowscy dwaj bracia Pasternakowie oraz nieznane z nazwiska małżeństwo z około dziesięcioletnim dzieckiem. Stradowscy dali im schronienie w swoim domu, umieszczając w pokoju, gdzie wcześniej przechowywali sprzęt rolniczy. 31 stycznia 1943 późnym wieczorem – najpewniej po donosie – do domu Stradowskich przyszli niemieccy żandarmi (m.in. Julian Świątek i Bernhard Krause). Drogę do domu wskazał Stefan Pawłowski. Żandarmi odnaleźli kryjówkę i zamordowali na miejscu pięcioro Żydów[3].
Marii i jej dzieciom udało się uciec. Kiedy żandarmi odeszli, Maria wróciła wraz z dwójką młodszych dzieci. Dom prawdopodobnie był obserwowany, bo kiedy po kilku dniach wrócił także Wacław Stradowski, został zatrzymany przez żandarmów[3]. Po jego aresztowaniu Maria sama zgłosiła się na posterunek[2]. 11 lutego 1943 przewieziono ich do Niemieckiego Zakładu Karnego w Pińczowie, gdzie postawiono im zarzut udzielenia schronienia Żydom. Stamtąd trafili do więzienia w Kielcach, gdzie 25 marca 1943 postawiono ich przed sądem specjalnym, który skazał ich na karę śmierci[3]. Matylda i Kazimiera woziły im paczki z żywnością do więzienia. Mimo skierowania przez nie prośby do generalnego gubernatora Hansa Franka o złagodzenie kary, została ona podtrzymana. Wyrok wykonano 23 grudnia 1943[4]. Miejsce pochówku Marii i Wacława jest nieznane[2]. Matylda i Kazimiera pozostały bez środków do życia. Zmagały się także z ostracyzmem[5].
Julian Świątek za współpracę z Niemcami po wojnie został skazany początkowo na karę śmierci, po czym zmniejszono go na 15 lat więzienia, a ostatecznie na 10 lat więzienia. Stefana Pawłowskiego w 1947 uniewinniono w postępowaniu sądowym. Bernhard Krause nie został pociągnięty do odpowiedzialności[2][4].
W 2001 Marianna, Wacław oraz Kazimiera został wyróżnieni tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[6][7]. Kazimiera odebrała odznaczenie z rąk ambasadora Izraela w Polsce, Szewacha Weissa. W 2002 otrzymała tytuł „Chmielczanin roku 2001”[1].
Miała córkę Krystynę, po mężu Paradowską[1]. Pochowana została na cmentarzu rzymskokatolickim w Chmielniku[5][8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c KAZIMIERA WRZESIEŃ [online], www.swietokrzyskisztetl.pl [dostęp 2023-04-25] (pol.).
- ↑ a b c d e f ZAWOŁANI PO IMIENIU. Chmielnik 15 września 2022 roku Upamiętnienie Marii i Wacława Stradowskich zamordowanych za pomoc Żydom w czasie okupacji niemieckiej [online], instytutpileckiego.pl, 2022 [dostęp 2023-04-25].
- ↑ a b c d e f Marianna Stradowska - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-04-25] (pol.).
- ↑ a b c Upamiętnienie Marianny i Wacława Stradowskich zamordowanych za pomoc Żydom | ZAWOŁANI PO IMIENIU - Instytut Pileckiego [online], instytutpileckiego.pl [dostęp 2023-04-25] (pol.).
- ↑ a b Odsłonięcie obelisku ku czci Sprawiedliwych z Chmielnika [online], www.swietokrzyskisztetl.pl, 16 września 2022 [dostęp 2023-04-25] (pol.).
- ↑ The Righteous Among The Nations [online], The Righteous Among The Nations [dostęp 2023-04-25].
- ↑ Yad Vashem List | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-04-25].
- ↑ śp. Kazimiera Wrzesień - Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Niepokalanego Poczęcia NMP [online], chmielnik.artlookgallery.com [dostęp 2023-04-25].