Kham
Kham (tyb.: ཁམས, Wylie: khams, ZWPY: Kam; język chiński: 康巴; pinyin: Kāngbā) – historyczny region we wschodnim Tybecie. Obszar ten zamieszkiwany jest przez 14 różnych grup etnicznych, spośród których największą są Khampowie, posługujący się językiem kham, spokrewnionym z tybetańskim.
Historia edytuj
Po rewolucji republikańskiej w Chinach z 1911 roku i zrzuceniu przez XIII Dalajlamę chińskiego zwierzchnictwa, obszar Khamu stał się terenem walk chińsko-tybetańskich. W 1918 roku ustalono linię demarkacyjną, zgodnie z którą Kham znalazł się pod zarządem chińskim[1]. Przebieg granicy był kwestionowany przez Tybetańczyków, którzy w 1930 roku uderzyli na Kham, rozpoczynając trwający dwa lata zbrojny konflikt, zakończony zwycięstwem Chińczyków[2]. Na mocy zawartego w 1932 roku porozumienia pokojowego region został ostatecznie podzielony wzdłuż rzeki Jangcy na część wschodnią (chińską) i zachodnią (tybetańską)[3]. W 1939 roku w chińskiej części Khamu utworzona została prowincja Xikang, ze stolicą w Kangdingu[4].
Po przyłączeniu Tybetu do Chińskiej Republiki Ludowej w latach 50. XX wieku Kham został administracyjnie rozczłonkowany: prowincję Xikang włączono do prowincji Syczuan, w zachodniej części Khamu utworzono natomiast region specjalny Qamdo, który w 1965 roku wszedł w skład Tybetańskiego Regionu Autonomicznego[5]. Władze chińskie natychmiast rozpoczęły rabunkową wycinkę lasów. Wg oficjalnych chińskich danych od roku 1959 do początków lat 80. wycięto 130 tysięcy km² lasów o wartości 54 miliardów dolarów amerykańskich[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Encyklopedia historyczna świata. T. X. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 2002, s. 155. ISBN 83-85909-72-9.
- ↑ Robert Barnett, Shirin Akiner: Resistance and Reform in Tibet. London: C. Hurst & Co. Publishers, 1991, s. 85. ISBN 1-85065113-2.
- ↑ Melvyn C. Goldstein: A History of Modern Tibet, 1913-1951: The Demise of the Lamaist State. Berkeley: University of California Press, 1991, s. 225. ISBN 0-520-07590-0.
- ↑ Lawrence Epstein: Khams pa Histories: Visions of People, Place and Authority. Leiden: BRILL, 2002, s. 58. ISBN 90-04-12423-3.
- ↑ Kjeld Allan Larsen: Regional policy of China, 1949-85. Manila: Journal of Centemporary Asia Publishers, 1992, s. 76. ISBN 971-8639-04-7.
- ↑ Robert Strauss: Tibet. A travel survival kit Lonely Planet str. 155
Linki zewnętrzne edytuj
- Khampa Network. kangba.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-16)].
- Artykuł o podróży przez Kham