Kisielnica krążkowata

gatunek grzybów z rzędu uszakowców

Kisielnica krążkowata (Exidia repanda Fr.) – gatunek grzybów z rzędu uszakowców (Auriculariales)[1].

Kisielnica krążkowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

uszakowce

Rodzina

uszakowate

Rodzaj

kisielnica

Gatunek

kisielnica krążkowata

Nazwa systematyczna
Exidia repanda Fr.
Syst. mycol. (Lundae) 2(1): 225 (1822)
Zarodniki

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Exidia, Auriculariaceae, Auriculariales, Auriculariomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Takson ten w 1828 r. opisał Elias Fries[1]. Synonimy:

  • Exidia repanda var. latispora J.Aug. Schmitt 2020
  • Tremella repanda (Fr.) Spreng. 1827
  • Ulocolla repanda (Fr.) Bres. 1932[2].

W 1977 r. Władysław Wojewoda nadał mu polską nazwę kisielec krążkowaty, w 1999 r. zmienił ją na kisielnica krążkowata[3].

Morfologia

edytuj
Owocniki

O nieregularnym kształcie i zaokrąglonych brzegach, z fałdami w kształcie mózgu, przyczepione do podłoża środkową częścią, galaretowate i lśniące przy wilgotnej pogodzie, wysychające, kurczące się i łuszczące podczas przedłużających się susz. Mają średnicę 1–2,5 cm i grubość około 0,5 cm. W wilgotnych warunkach mają barwę od jasnobrązowej do ciemnobrązowej, najczęściej są purpurowobrązowe[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki 12–14 × 2,5–3,5 µm. Kształtem podobne do gotowanych rodzynków lub kiełbaskowate[4].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Stwierdzono występowanie kisielnicy krążkowatej w Ameryce Północnej, Europie i Azji. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona, jej zasięg ciągnie się od Hiszpanii po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Islandię[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 10 jej stanowisk w Polsce[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech i Danii[3].

Grzyb nadrzewny, saprotrof. Rozwija się na drewnie drzew liściastych, zwłaszcza olch i brzóz[3]. Rośnie najczęściej w gęstych skupiskach, na martwych gałęziach, leżących na ziemi martwych pniach drzew, zwykle na dolnej ich stronie lub po bokach. Owocniki stają się widoczne podczas deszczowej pogody, podczas suszy wysychają i stają się na korze niezauważalne[4]. Pojawiają się wiosną (od marca do maja) oraz późnym latem, jesienią i zimą (od sierpnia do marca)[3].

Gatunki podobne

edytuj

Kisielnica kędzierzawa (Exidia nigricans) również rozwija się na drewnie drzew liściastych, ale jest ciemniejsza. Kisielnica wierzbowa (Exidia recisa) ma owocniki o stożkowatym kształcie i rozwija się na wierzbach. Kisielnica karmelowata (Exidia saccharina) rozwija się drewnie iglastym[7].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-01-09].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2022-01-09].
  3. a b c d e Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c Birkibólstur (Exidia repanda) [online], NÁTTÚRUFRÆÐISTOFNUN ÍSLANDS [dostęp 2022-01-09].
  5. Mapa występowania kisielnicy krążkowatej na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2022-01-09].
  6. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
  7. Udbredt bævretop [online] [dostęp 2022-01-09].