Kościół Pamięci

Kościół Pamięci Cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche), zwany popularnie kościołem Pamięci (Gedächtniskirche) – świątynia ewangelicka położona w Berlinie przy Breitscheidplatz, w pobliżu ulicy Kurfürstendamm w dzielnicy Charlottenburg.

Kościół Pamięci Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche
09040472
kościół parafialny
Kościół Pamięci Cesarza Wilhelma
Państwo	Niemcy
Miejscowość	Berlin
Wyznanie	protestanckie
Kościół	ewangelicko-unijny
Kościół	Kościół Ewangelicki Berlina, Brandenburgii i śląskich Górnych Łużyc
Historia Data rozpoczęcia budowy 1891 Data zakończenia budowy 1895 Data poświęcenia 1895 Aktualne przeznaczenie kościół parafialny Data zniszczenia • przez 1943 nalot bombowy
Dane świątyni Styl neoromanizm Architekt Franz Schwechten Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1
Położenie na mapie Berlina Kościół Pamięci
Położenie na mapie Niemiec Kościół Pamięci
52°30′18″N 13°20′06″E

Kościół Pamięci ok. 1900 r.

Historia

Cesarz Wilhelm II postanowił zbudować kościół, by stworzyć religijne miejsce pamięci swojego dziadka Wilhelma I. Rozpisany konkurs na projekt świątyni wygrał królewski radca budowlany i członek Berlińskiej Akademii Budowlanej Franz Schwechten. Wcześniej według jego projektu wzniesiono Anhalter Bahnhof w Berlinie. Para cesarska zaaprobowała wynik konkursu. Cesarz interesował się inwestycją, wspierał ją finansowo i kilkakrotnie odwiedzał plac budowy. Koszty budowy wyniosły 6,8 miliona marek w złocie. Pieniądze wyłożyły głównie niemieckie prowincje. Kamień węgielny położono 22 marca 1891 r., a poświęcenie nastąpiło 1 września 1895 r.

Architektura

Franz Schwechten, który urodził się w Kolonii, zaprojektował budowlę w stylu neoromańskim, czerpiąc wzorce z architektury Nadrenii. Asymetryczne położenie w sieci ulic było wzorowane na katedrze w Bonn, prezbiterium na kościele mariackim w Gelnhausen. Wiele elementów zostało dokładnie skopiowanych. Naśladownictwo było tak dokładne, że do wykonania fasady użyto tufu, który pochodzi z gór Eifel i był stosowany w nadreńskich kościołach, ale w architekturze Brandenburgii jest całkowicie obcy i nieodpowiedni dla jej klimatu.

Świątynia z pięcioma wieżami miała wygląd monumentalny. Główna wieża o wysokości 113 m była najwyższa w mieście. Pod wpływem berlińskiego kościoła styl neoromański rozprzestrzenił w całych Niemczech. W przedsionku świątyni znajdowała się mozaika przedstawiająca członków rodziny Hohenzollernów czczących krzyż. Urządzono w niej także halę, do której rzeźbiarz Adolf Brütt wykonał ukończony w 1906 r. cykl przedstawiający wojny wyzwoleńcze z lat 1813–1815 i wojnę prusko-francuską 1870–1871.

W Benzingerode, dzielnicy Wernigerode, wzniesiono za zgodą architekta kopię berlińskiej świątyni w skali 1:10. Powstała ona wkrótce po ukończeniu budowy oryginału.

Czasy po II wojnie światowej

Wnętrze

Kościół został zniszczony podczas bombardowania w listopadzie 1943 r. Początkowo planowano wewnątrz ruiny wznieść szklaną świątynię. Rozpisany konkurs architektoniczny wygrał w marcu 1957 r. Egon Eiermann, który zaproponował usunięcie zrujnowanego kościoła i budowę na jego miejscu nowego. Projekt spowodował publiczną debatę. W jej wyniku pozostawiono 68-metrową ruinę głównej wieży jako symbol antywojenny. Do niej dobudowano według projektu Eiermanna ośmiokątną nawę, sześciokątną dzwonnicę, czworokątną kaplicę i kruchtę. Architekt zaprojektował także wyposażenie: ołtarz, ambonę, chrzcielnicę, świecznik, lampy i ławki. Szklane ściany składające się z 30 000 elementów są dziełem francuskiego artysty Gabriela Loire. 17 grudnia 1961 r. kościół poświęcił biskup Otto Dibelius. W 1987 r. świątynia otrzymała krzyż wykuty z żelaza, pochodzącego z więźby dachowej zburzonej katedry z Coventry jako symbol pojednania.

Literatura

• Godehard Hoffmann, Architektur für die Nation? DuMont Buchverlag Köln, 2000. ​ISBN 3-7701-4834-7​
• Cornelius Steckner: Der Bildhauer Adolf Brütt. Schleswig-Holstein. Berlin. Weimar. Autobiographie und Werkverzeichnis. Heide 1989 (Schriften der Schleswig-Holsteinischen Landesbibliothek. Hrsg. Dieter Lohmeier. Band 9), S. 172–176, ​ISBN 3-8042-0479-1​
• Mirbach, Ernst von (1844-1925), Die Kaiser Wilhelm Gedächtniss-kirche, dem Engeren Ausschuss des evangelisch-kirchlichen Hülfsvereins, dem Vorstande des Kirchenbauvereins, der Gemeinde, den Freunden und förderern des Kirchbaues, zum 22. Marz 1897, Berlin : Ernst Siegfried Mittler und Sohn, 1897. - Dostępne także w wersji zdigitalizowanej https://archive.org/details/diekaiserwilhelm00mirb/page/n11