Kolej wąskotorowa w Atbasarze

Linia wąskotorowa w Atbasarze
	Dane podstawowe
Lokalizacja	Atbasar, Kazachstan
Zarządca	Celinnaja żeleznaja doroga, Kazsabton
Długość	około 240 km
Rozstaw szyn	750 mm
Sieć trakcyjna	spalinowa
	Historia
Rok otwarcia	1955
Rok likwidacji	2013

Kolej wąskotorowa w Atbasarze – rozebrana wąskotorowa sieć kolejowa w Kazachstanie (dawniej ZSRR) łącząca miasto Atbasar z wsią Tachtabrod (ros. Тахтаброд) – na północnym zachodzie i Krasnoznamienskoje (ros. Краснознаменское), od roku 1999 Jegyndyköl (kaz. Егіндікөл) – na południowym wschodzie, z odgałęzieniem w kierunku kopalni uranu w Szangtöbe. Łączna długość sieci wynosiła około 240 km^[1]^[2].

Geneza budowy

Większość kolei wąskotorowych północnego Kazachstanu swoje narodziny zawdzięcza decyzjom KPZR o zagospodarowaniu ziem dziewiczych^[3]. Jednocześnie linie te miały pełnić funkcje „wind” dostarczających plony z mocno odległych i peryferyjnie położonych sowchozów i kołchozów. Poza tym przewozić miały pasażerów, paliwo i sprzęt, zwłaszcza w trudnych, zimowych warunkach, co było kosztowne, utrudnione, bądź niemożliwe wieloma samochodami ciężarowymi^[1].

Historia

Pierwszy odcinek zbudowano od stacji wąskotorowej Atbasar II do Barakköl (wówczas sowchoz Pobieda) we wrześniu 1955 (budowę rozpoczęto w 1954^[3]). Przedłużono go w 1957 i 1958 do Tachtabrodu. Rozkaz o rozpoczęciu eksploatacji linii do Barakköl i Krasnoznamienskoje wydano 31 października 1957. Odcinki Tachtabrod – Pieski i Utiak – Kurgan nie zostały nigdy ukończone, przy czym Pieski – Utiak został zmieniony w 1964 w drogę kołową. Linię do Krasnoznamienskoje (wówczas sowchoz Krasnoznamiennyj) otwarto w sierpniu 1955. Istniała też łącznica ze stacji wąskotorowej Atbasar II do stacji Atbasar I (odcinek szerokotorowy Celinograd – Magnitogorsk). W 1982, według rozkładu jazdy, na obu liniach istniał jeszcze ruch pasażerski (po jednej parze pociągów w każdą stronę). W 2002 funkcjonował odcinek Atbasar – Bałapan (osiedle Szangtöbe, transport czołgów i pociągi pasażerskie oraz przewozy rudy uranu z kopalni w Szangtöbe do Atbasaru, a następnie szerokim torem do Stiepnogorska). Wszystkie inne odcinki zostały rozebrane (linia do Krasnoznamienskoje w 2003)^[1].

Po stacji Atbasar II pozostała tylko lokomotywownia. Na wschód od niej, w kierunku stacji Atbasar I, wszystkie tory zostały zdemontowane. Ruda uranu w 2004 była przeładowywana na stacji zlokalizowanej 1 km na zachód od dawnej lokomotywowni. W 2004 stan torowisk był nie najlepszy. Duże zniszczenia powodowały pożary stepów, podczas których zapalały się podkłady. Naprawy nawierzchni były przeprowadzane w bardzo ograniczonym zakresie. Torowisko ułożono z szyn szerokotorowych R-43 i nie były one wymieniane od czasu budowy sieci. Część szyn pochodziła z lat trzydziestych XX wieku^[1]. Ostatnią linię rozebrano w 2013^[3].

Do 2001 kolej pozostawała w strukturach państwowego przedsiębiorstwa Celinnaja żeleznaja doroga, a potem przeszła pod zarząd przedsiębiorstwa Kazsabton (ЗАО „Казсабтон”)^[1].

Tabor

Na sieci eksploatowano lokomotywy TU2-055, 115, 121, 157, 209, 238 i jedną o nieznanym numerze. W 2004 nieużywane były numery: TU2-091, 203, 205. W Szangtöbe znajdowały się numery: TU2-042, 103, 105, 107, 109, 117, 138, 146, 151, 156, 194, 196, 199, 211, 264. W Szangtöbe pracowały też lokomotywy typu TU7^[1].

Stacje

Kolejne stacje i przystanki na linii od południa wraz z kilometrażem:

0 km: Krasnoznamienskaja
16 km: Stiepniak
32 km: Entuziast
46 km: Besbidajyk
64 km: Uzkokolejnyj
83 km: Koszkar
107 km: Biełasz
118 km: Posterunek 120 km (odgałęzienie do Atbasaru II, 3 km) → Atbasar II → Atbasar I
nn km: Majlin
141 km: Nowosielskaja
156 km: Bidaj
166 km: Aszuły
174 km: Barakköl
Odgałęzienie do stacji Bałapan i Promyszlennaja w osiedlu i kopalni uranu Szangtöbe
208 km: Kałmakköl
238 km: Tachtabrod^[1]^[4]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Узкоколейные железные дороги Акмолинской области. narrow.parovoz.com. [dostęp 2021-03-31].
↑ Схема целинных УЖД из учебника для ВУЗов МПС издания 1954 года. 1954. [dostęp 2021-04-29].
↑ ^a ^b ^c Узкоколейная железная дорога Атбасар – Шантобе. infojd.ru. [dostęp 2021-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-28)].
↑ N.B.N.B. Trohina N.B.N.B. (red.), Atlas železnyh i avtomobilʹnyh dorog Rossii, stran SNG i Baltii, Moskwa: AST: Astrelʹ: IPC Dizajn. Informaciâ. Kartografiâ, 2003 (ros.).

Linki zewnętrzne

Galeria zdjęć taboru i infrastruktury w Atbasarze: Атбасар (фотогалерея)
Galeria zdjęć z odcinka od Atbasaru do Szangtöbe z roku 2004 i 2007

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Узкоколейные железные дороги Акмолинской области. narrow.parovoz.com. [dostęp 2021-03-31].

[2] Схема целинных УЖД из учебника для ВУЗов МПС издания 1954 года. 1954. [dostęp 2021-04-29].

[:1-3] Узкоколейная железная дорога Атбасар – Шантобе. infojd.ru. [dostęp 2021-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-28)].

[4] N.B.N.B. Trohina N.B.N.B. (red.), Atlas železnyh i avtomobilʹnyh dorog Rossii, stran SNG i Baltii, Moskwa: AST: Astrelʹ: IPC Dizajn. Informaciâ. Kartografiâ, 2003 (ros.).

[1]

[2]

[3]

[4]