Samochód ciężarowy
Samochód ciężarowy, w skrócie ciężarówka – pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków towarowych. Definicja ta obejmuje także samochód ciężarowo-osobowy, skonstruowany do transportu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 (łącznie z kierowcą)[1].
Według danych statystycznych, pod koniec roku 2018 w Polsce zarejestrowanych było 3 758 000 samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych[2].
Historia
edytujPierwsze samochody ciężarowe napędzane były silnikami parowymi, weszły do użytku w XIX wieku[3]. Pierwszym samochodem ciężarowym z napędem spalinowym był Daimler Motor-Lastwagen, zaprezentowany w 1896 roku[4][3]
Podział samochodów ciężarowych
edytuj- ciągnik siodłowy – przystosowany do ciągnięcia naczep i przyczep albo wielu naczep połączonych ze sobą (w Polsce dopuszczone prawnie jest jedynie ciągnięcie naczepy)
- ciągnik balastowy
- ciężarowy skrzyniowy
- z nadwoziem rodzaju furgon
- ciężarowy do zabudowy
- ciężarowy specjalny
- ciężarowo-osobowy
Regulacje prawne
edytujW Polsce
edytujRozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach, w załączniku nr 4 Klasyfikacja pojazdów – Tabela nr 1 – Rodzaje i podrodzaje pojazdów – przypisuje samochody ciężarowe do kategorii homologacyjnej N1, N2, N3.
Pojazdy kategorii N to pojazdy przeznaczone głównie do przewozu ładunków, dzieli się je na 3 podkategorie:
- Kategoria N1: Pojazdy kategorii N o masie maksymalnej nieprzekraczającej 3,5 tony.
- Kategoria N2: Pojazdy kategorii N o masie maksymalnej przekraczającej 3,5 tony, ale nieprzekraczającej 12 ton.
- Kategoria N3: Pojazdy kategorii N o masie maksymalnej przekraczającej 12 ton.
Kategoria pojazdu ustalana jest w procesie homologacji typu pojazdu albo dopuszczenia jednostkowego na podstawie cech pojazdu określonych w załączniku nr 2 Dyrektywy 2007/46/WE. Kategoria pojazdu podana jest w dowodzie rejestracyjnym pojazdu pod literą „J”.
Nie oznacza to jednak, że każdy samochód ciężarowy (ciężarowo-osobowy) musi mieć kategorię N. Przykładowo samochód przeznaczony w mniejszym stopniu do przewozu ładunków, głównie jednak przeznaczony do przewozu osób w liczbie od 4 do 9 (łącznie z kierowcą) będzie samochodem ciężarowym (ciężarowo-osobowym) na podstawie definicji ustawy Prawo o ruchu drogowym, w dowodzie rejestracyjnym będzie jednak miał wpisaną kategorię M oraz przypisany do tej kategorii rodzaj samochodu osobowy (na podstawie ww. rozporządzenia).
Występuje więc rozbieżność pomiędzy definicją ustawową samochodu ciężarowego a kwalifikacją określoną w rozporządzeniu, która decyduje o informacji nt. rodzaju pojazdu w dowodzie rejestracyjnym.
Istnieją także definicje podatkowe samochodu osobowego podane w ustawach o podatku dochodowym i w ustawie o podatku akcyzowym. Definicję samochodu osobowego z danej ustawy dotyczącej podatku stosuje się tylko w celu ustalania podatku, którego dotyczy dana ustawa.
Kategoryzacja prawa jazdy
edytujSamochód ciężarowy może prowadzić osoba posiadająca prawo jazdy kategorii C.
Kategoria C uprawnia do kierowania ciężarówką, C1 jest wymagana do kierowania lekkim samochodem ciężarowym o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 do 7,5 tony W przypadku kierowania zespołem pojazdów (samochód ciężarowy wraz z przyczepą lub naczepą) wymagane jest również posiadanie prawa jazdy kategorii E.
Definicje w prawie podatkowym
edytujW ustawie o podatku dochodowym samochody ciężarowe definiowane są jako[5]:
- pojazdy, których masa przekracza 3,5 tony (wyjątkami, mogącymi ważyć poniżej 3,5 tony uznawanymi za ciężarowe, są samochody składające się z jednego rzędu siedzeń i części do transportu),
- pojazdy posiadające otwartą część do przewozu ładunku (bez względu na wagę),
- wg informacji zawartych w dowodzie rejestracyjnym/zaświadczeniu wydawanym przez okręgową stację kontroli pojazdów.
W ustawie o podatku VAT samochody ciężarowe nie mają jednoznacznej definicji, ich cechy określają natomiast przepisy upoważniające do odpisania 100% VAT. Są to pojazdy:
- powyżej masy całkowitej 3,5 tony,
- mogące przewozić powyżej 10 osób (wraz z kierowcą),
- składające się z jednego rzędu siedzeń i oddzielonej części do transportu ładunku (zamknięta i otwarta),
- z oddzieloną kabiną kierowcy i częścią do transportu ładunku.
Na świecie
edytujW Ameryce Północnej (USA i Kanada), samochód ciężarowy to pojazd o masie dopuszczalnej całkowitej powyżej 26000 funtów, czyli około 11700 kg. Można go prowadzić po uzyskaniu prawa jazdy zwanego z ang.: Commercial Driver License.
Największy samochód ciężarowy
edytujNajwiększym samochodem ciężarowym na świecie jest Terex Titan. Ma 20 metrów długości, prawie 8 metrów szerokości, 7 metrów wysokości i 360 ton ładowności. Wyposażony w silnik o mocy 3300 KM. Porusza się na sześciu kołach, każde o średnicy ponad 3 metrów. Został on wycofany z produkcji z uwagi na zbyt duże koszty utrzymania i użytkowania[6].
Autonomiczne pojazdy ciężarowe
edytujW 2019 roku autonomiczne ciężarówki rozpoczęły pracę przy największej modernizacji dróg w Wielkiej Brytanii (ulepszenie drogi krajowej A14 między Cambridge i Huntingdon)[7]. W 2020 roku miała wejść do produkcji Tesla Semi, który ma umożliwiać jazdę autonomiczną co najmniej po autostradach. Prototypy jeżdżą autonomicznie, bez eskorty po USA[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 988
- ↑ Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2019, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2019, s. 55, ISSN 1506-0632 (pol.).
- ↑ a b The first truck in the world was built by Gottlieb Daimler in 1896. Daimler Truck, 2021-04-09. [dostęp 2024-05-25]. (ang.).
- ↑ Jeff MacGregor: The Rugged History of the Pickup Truck. Smithsonian Magazine, wrzesień 2021. [dostęp 2024-05-25]. (ang.).
- ↑ Samochód ciężarowy – definicja dla celów podatkowych
- ↑ Big Truck. big.truck.fm.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-04)]..
- ↑ Ciężarówki bez kierowców rozpoczęły pracę – Brexit Standard. www.brexitstandard.com. [dostęp 2019-07-05].
- ↑ Tesla Semi prototype spotted on highway, maybe without a driver – Electrek. electrek.co. [dostęp 2019-10-25]. (ang.).