Kolumna (Łask)
Kolumna (także Stara Kolumna) – część miasta Łask[2]. Dawniej samodzielna wieś, w latach 1959–1972 część osiedla Kolumna, od 1973 w granicach Łasku. Rozpościera się w okolicach obecnej ul. Lipowej[3].
| Dzielnica Łasku | |
 Przystanek kolejowy Kolumna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Miasto | |
| W granicach Łasku | |
| SIMC |
0976310 |
Położenie na mapie Łasku  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu łaskiego  | |
Położenie na mapie gminy Łask  | |
 51°36′54″N 19°11′07″E/51,614964 19,185408
| |
Historia edytuj
Nazwa Kolumna pojawiła się w źródłach pisanych w XVII w., gdzie wspomina się o pracującym tu młynie. Możliwe jest, że nazwa pochodzi od Samuela Nadolskiego, właściciela Łasku w latach 1635–1661, który w herbie miał właśnie kolumnę (Porównaj: korab). Ta osada młyńska (wraz z karczmą) była położona nad Grabią, kilkaset metrów w górę rzeki od ujścia Pałusznicy. W 1752 r. zapisano, że była tu walcownia miedzi (czynna do 1917 r.). W 1826 r. osada liczyła 5 domów z 29 mieszkańcami. Na mapie kwatermistrzowskiej z 1839 r. opisano ją jako odrębną osadę (zwaną dziś Starą Kolumną), a na mapie przemysłowej Królestwa Polskiego z 1885 r. zaznaczono tu kuźnicę (miedzi?). W końcu XIX w. Kolumna liczyła 12 zagród z 76 mieszkańcami i wraz z dobrami łaskimi należała do Szweycerów, którzy mieszkali w pobliskiej wsi Ostrów[4][5].
W 1928 roku Janusz Szweycer wydzielił ze swoich dóbr ziemskich kilkaset hektarów, które przeznaczył pod budowę miejscowości letniskowej, której nadano nazwę Las-Kolumna. Rozparcelowano tereny leśne, wytyczono rynek, place pod szkołę, kościół, pocztę i przystanek kolejowy[6].
W okresie międzywojennym Kolumna należała do gminy Łask w powiecie łaskim w woj. łódzkim. 2 października 1933 utworzono gromadę Kolumna w granicach gminy Łask (Kolumna letniskowa utworzyła odrębną gromadę o nazwie Las-Kolumna Miasto)[7].
Podczas II wojny światowej włączona do III Rzeszy. Po wojnie Kolumna powróciła do powiatu łaskiego w woj. łódzkim jako jedna z 20 gromad gminy Łask (nadal odrębna od gromady Las-Kolumna-Miasto)[8]. 21 września 1953 gminę Łask zniesiono przez przemianowanie na gminę Wiewiórczyn[9].
W związku z reorganizacją administracji wiejskiej jesienią 1954, Kolumna weszła w skład nowej gromady Barycz (Kolumna letniskowa utworzyła odrębną gromadę Kolumna Las)[10]. 1 lutego 1957 z gromady Barycz wyłączono wieś Kolumna (a także Wierzchy), włączając ją do gromady Kolumna Las[11]. 31 grudnia 1959 gromadę Kolumna-Las zniesiono w związku z nadaniem jej statusu osiedla, zmieniając równocześnie nazwę jednostki na Kolumna[12]. W związku z tym wieś Kolumna stała się integralna częścią osiedla, a obie Kolumny (wiejska i letniskowa) po raz pierwszy podległy pod wspólną administrację.
1 stycznia 1973, w związku z kolejną reformą administracyjną znoszącą gromady i osiedla, całe osiedle Kolumna włączono do Łasku[1]. Obecnie mianem Kolumna, często niestarannie, określa się też obszar letniskowy Kolumna-Las, ponieważ obie Kolumny (wiejska i letniskowa) stanowiły jeden organizm osiedlowy przez 13 lat i zostały równocześnie włączone do Łasku w 1973 roku. Niejednak, TERYT nadal rozróżnia część wiejską (Kolumna, SIMC 0976310) i część letniskową (Kolumna-Las, SIMC 0976327). Ponadto odrębną częścią miasta stanowią Wierzchy (SIMC 0976391), które także były częścią osiedla Kolumna w latach 1959–1972.
Religia edytuj
W Kolumnie przy ul. Letniej 5 znajdowała się synagoga. Jej budynek był mocno przebudowany, prawdopodobnie bejt ha-midrasz, spełniający też funkcję domu modlitwy dla Żydów przebywających tu na letnisku. Obok niej znajdował się dom rabina. Nieliczni miejscowi Żydzi należeli zapewne do gminy w Łasku, istniejącej tam co najmniej od 1714 roku[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Kolumna w systemie Targeo.
- ↑ a b Józef Śmiałowski, praca zbiorowa: Łask Dzieje miasta. Łask: urząd miejski w Łasku, 1998. ISBN 83-911050-0-8.
- ↑ Kolumna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 268.
- ↑ Źródlak Wojciech i inni, Podmiejska komunikacja tramwajowa w Łodzi, 1901–2001. Łódź 2001, ss....
- ↑ Łódzki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 20, poz. 258.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 42, poz. 199.
- ↑ Uchwała Nr 31/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu łaskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-167/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 39).
- ↑ Uchwała Nr 49/56 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 19 maja 1956 r. w sprawie zmian granic administracyjnych gromad: Barycz i Kolumna Las w powiecie łaskim, województwa łódzkiego; w ramach Zarządzenia Nr Org. I-77/2/56 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 11 grudnia 1956 r. w sprawie ogłoszenia uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 19 maja 1956 r. w sprawie zmian granic administracyjnych gromad: Barycz i Kolumna Las w powiecie łaskim, wojew. łódzkim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi z dnia 29 grudnia 1956 r., Nr. 11, Poz. 39).
- ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 68, poz. 425.
Linki zewnętrzne edytuj
- Kolumna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 268.