Korek topliwy
Korek topliwy – jeden z dwóch głównych elementów bezpieczeństwa w kotłach parowozowych[1], pełni rolę zabezpieczenia przed eksplozją[1][2]. Zwężający się ku dołowi gwintowany korek, zwykle wykonany z brązu[3][4], mosiądzu[potrzebny przypis] czy spiżu[potrzebny przypis], z wywierconym na całej jego długości otworem[1]. W tym otworze znajduje się rdzeń z metalu o temperaturze topnienia około 300°C[3], najczęściej z stopu ołowiu i niewielkiej ilości cyny[4][3] lub antymonu[3]. Korki umieszcza się pośrodku na górnej pokrywie (podniebienie) skrzyni ogniowej kotła parowego[4].
Poziom lustra wody w kotle powinien utrzymywać się na poziomie wyższym od najniższego dozwolonego – 10 cm od najwyższego miejsca skrzyni ogniowej[5][6]. Obserwacja poziomu lustra wody w kotle na wodowskazie to jeden najważniejszych[potrzebny przypis] obowiązków drużyny parowozu[7]. Mimo że temperatura gazów spalinowych w skrzyni ogniowej osiąga 1200–1500°C[8], rdzeń nie topi się, gdyż woda, pod warunkiem zachowania odpowiedniego jej poziomu, stale chłodzi korek.
Stalowe (dawniej miedziane[9]) ściany kotła mające bezpośredni kontakt z płomieniem i żarem są stale chłodzone wodą znajdującą się w kotle[10][11]. W przypadku gdy poziom wody spadnie poniżej podniebienia paleniska (skrzyni ogniowej), następuje silne rozgrzewanie się blach i elementów konstrukcyjnych, które tracą swoją wytrzymałość. Tracące na wytrzymałości podniebienie pod wpływem ciśnienia panującego w kotle odkształca się, a nawet pęka, co może doprowadzić do wybuchu kotła[1][12].
W razie niebezpiecznego obniżenia poziomu wody w kotle korek nagrzewa się, a jego wkład w otworze wytapia. Przez powstały otwór para pod ciśnieniem wpada do paleniska, wydaje przy tym głośny syk alarmujący drużynę parowozową o niebezpieczeństwie[3][4]. Po wytopieniu korka należy natychmiast wygasić kocioł[6][3] i bezwzględnie zabrania się zasilać kocioł wodą[3][13] (co mogłoby doprowadzić do gwałtownego podniesienia się ciśnienia[1] i pęknięcia blachy z powodu różnić w rozszerzalności cieplnej podniebienia[13][2]).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Neumann 1957 ↓, s. 339.
- ↑ a b Rybicki 1921 ↓, s. 93-94.
- ↑ a b c d e f g Neumann 1957 ↓, s. 340.
- ↑ a b c d Fabiani 1947 ↓, s. 84-85.
- ↑ Maciej Panasiewicz. Budowa parowozu - kocioł (8). „Świat Kolei”. 4/2002. s. 38.
- ↑ a b Fabiani 1947 ↓, s. 66.
- ↑ Fabiani 1947 ↓, s. 90.
- ↑ Fabiani 1947 ↓, s. 253.
- ↑ Neumann 1957 ↓, s. 254.
- ↑ Neumann 1957 ↓, s. 253.
- ↑ Fabiani 1947 ↓, s. 65-66.
- ↑ Rybicki 1921 ↓, s. 93-94, 72-73.
- ↑ a b Fabiani 1947 ↓, s. 95.
Bibliografia
edytuj- Leksykon naukowo-techniczny. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1984, s. 390. ISBN 83-204-0324-3.
- Teobald Neumann: Podręcznik maszynisty parowozowego. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa komunikacyjne, 1957. (pol.).
- Wacław Fabiani: Parowóz jego budowa i utrzymanie. Warszawa: Wydawnicywo Techniczne Ministerstwa Komunikacji, 1947. [dostęp 2025-03-27]. (pol.).
- Aureli Rybicki: Parowóz : podręcznik dla maszynistów kolei. Warszawa, Lwów: nakładem Księgarni Polskiej Bernarda Połonieckiego, 1921.