Krytyka czystego rozumu
Krytyka czystego rozumu (tytuł oryginału niem. Kritik der reinen Vernunft) – praca Immanuela Kanta, wydana po raz pierwszy w 1781 roku w Rydze (wydanie A), znacznie zmieniona w drugim wydaniu (wydanie B, 1787)[1], uważana za jedną z najważniejszych prac w dziedzinie filozofii[2].
 Strona tytułowa wydania z 1781 roku | |
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka | |
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania | |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1911 |
Obok Krytyki praktycznego rozumu i Krytyki władzy sądzenia tworzy krytyczną filozofię Kanta, w której starał się on badać filozoficzne podstawy ludzkiego poznania. Głównym celem Krytyki czystego rozumu jest odpowiedź na pytanie, czy metafizyka jest możliwa i jakie są granice ludzkiego poznania. W tym celu bada on poszczególne władze poznawcze człowieka[2].
Książka przez dłuższy czas nie była znana poza środowiskami akademickimi, stopniowo jednak zdobywała rozgłos. Stała się jednym z podstawowych dzieł filozofii niemieckiej, podstawą niemieckiego idealizmu filozoficznego. Spośród jej krytyków znaczący są młodohegliści (Otto Bauer, Ludwig Feuerbach, Karol Marks), a także Friedrich Nietzsche[3]. Istotne prace krytyczne często akcentowały jeden z aspektów Krytyki czystego rozumu, np. filozoficzne uzasadnienie nauki (neokantyści – Hermann Cohen, Heinrich Rickert), kwestie ontologiczne (Martin Heidegger, Heinz Heimsoeth), analizę granic poznania zmysłowego (Peter Frederick Strawson), funkcjonowanie rozumu w świecie (Hannah Arendt, Jean-François Lyotard)[3].
Dzieło zostało umieszczone w index librorum prohibitorum dekretem z 1827 roku[4].
W Polsce ukazały się trzy przekłady Krytyki: Piotra Chmielowskiego (1904), Romana Ingardena (1957) i Mirosława Żelaznego (2013).
PrzypisyEdytuj
- ↑ Holzhey i Murdoch 2005 ↓, s. 96.
- ↑ a b Holzhey i Murdoch 2005 ↓, s. 95.
- ↑ a b Caygill 2000 ↓, s. 149.
- ↑ Index librorum prohibitorum Ssmi D.N. Leonis XIII iussu et auctoritate recognitus et editus : praemittuntur constitutiones apostolicae de examine et prohibitione librorum, Rzym 1900, s. 171.
BibliografiaEdytuj
- Howard Caygill, Kant Dictionary, Blackwell Publishing, 2000, s. 144-149.
- Helmut Holzhey, Vilem Murdoch, Historical Dictionary of Kant and Kantianism, Lanham, Maryland – Toronto – Oxford: The Scarecrow Press, Inc, 2005, s. 95-98.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Krytyka czystego rozumu w serwisie Wolne Lektury
- Wydania dzieła w bibliotece Polona