Krytyka czystego rozumu

Krytyka czystego rozumu (tytuł oryginału niem. Kritik der reinen Vernunft) – praca Immanuela Kanta, wydana po raz pierwszy w 1781 roku w Rydze (wydanie A), znacznie zmieniona w drugim wydaniu (wydanie B, 1787)[1], uważana za jedną z najważniejszych prac w dziedzinie filozofii[2].

Krytyka czystego rozumu
Kritik der reinen Vernunft
Ilustracja
Strona tytułowa wydania z 1781 roku
Autor

Immanuel Kant

Tematyka

epistemologia

Typ utworu

traktat filozoficzny

Wydanie oryginalne
Język

niemiecki

Data wydania

1781

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1911

Obok Krytyki praktycznego rozumu i Krytyki władzy sądzenia tworzy krytyczną filozofię Kanta, w której starał się on badać filozoficzne podstawy ludzkiego poznania. Głównym celem Krytyki czystego rozumu jest odpowiedź na pytanie, czy metafizyka jest możliwa i jakie są granice ludzkiego poznania. W tym celu bada on poszczególne władze poznawcze człowieka[2].

Książka przez dłuższy czas nie była znana poza środowiskami akademickimi, stopniowo jednak zdobywała rozgłos. Stała się jednym z podstawowych dzieł filozofii niemieckiej, podstawą niemieckiego idealizmu filozoficznego. Spośród jej krytyków znaczący są młodohegliści (Otto Bauer, Ludwig Feuerbach, Karol Marks), a także Friedrich Nietzsche[3]. Istotne prace krytyczne często akcentowały jeden z aspektów Krytyki czystego rozumu, np. filozoficzne uzasadnienie nauki (neokantyściHermann Cohen, Heinrich Rickert), kwestie ontologiczne (Martin Heidegger, Heinz Heimsoeth), analizę granic poznania zmysłowego (Peter Frederick Strawson), funkcjonowanie rozumu w świecie (Hannah Arendt, Jean-François Lyotard)[3].

Dzieło zostało umieszczone w index librorum prohibitorum dekretem z 1827 roku[4].

W Polsce ukazały się trzy przekłady Krytyki: Piotra Chmielowskiego (1904), Romana Ingardena (1957) i Mirosława Żelaznego (2013).

PrzypisyEdytuj

  1. Holzhey i Murdoch 2005 ↓, s. 96.
  2. a b Holzhey i Murdoch 2005 ↓, s. 95.
  3. a b Caygill 2000 ↓, s. 149.
  4. Index librorum prohibitorum Ssmi D.N. Leonis XIII iussu et auctoritate recognitus et editus : praemittuntur constitutiones apostolicae de examine et prohibitione librorum, Rzym 1900, s. 171.

BibliografiaEdytuj

  • Howard Caygill, Kant Dictionary, Blackwell Publishing, 2000, s. 144-149.
  • Helmut Holzhey, Vilem Murdoch, Historical Dictionary of Kant and Kantianism, Lanham, Maryland – Toronto – Oxford: The Scarecrow Press, Inc, 2005, s. 95-98.

Linki zewnętrzneEdytuj