Kunszt wodny
Kunszt wodny (niem. Wasserkunst, Druckwerk, łac. machina hydraulica, stpol. rurmusz[1]) – obiekt hydrotechniczny będący elementem sieci wodociągowej. W jego skład wchodziły przede wszystkim pompy wraz z oporządzeniem, zbiornik na wodę i koło wodne napędzające mechanizm[2]. Kunszt wodny zapewniał odpowiednie ciśnienie w rurach doprowadzających bieżącą wodę do miast. Napędzany był siłą rzek[3].
Pierwsze obiekty tego typu nie miały pomp, lecz koło czerpalne. Prąd rzeki obracał koło z naczyniami przymocowanymi na obwodzie cylindrycznym, które u dołu czerpały wodę, a u góry wylewały ją do rynny, którą płynęła do rury wodociągu. Konstrukcje takie powstały m.in. w Lubece (1294), Zurychu (1382), Bremie (1394), Wrocławiu (1386), Monachium (1470) oraz Gdańsku (1539). Kunszty wodne bardziej zaawansowane technicznie zawierały wieżę ciśnień ze stacją pomp tłokowych. Pojawiały się one w XVI wieku, np. w Brunszwiku (1525) i Hamburgu (1536)[4].
Kunszty wodne stosowano również w górnictwie do odwadniania kopalń podziemnych poprzez wypompowywanie wody dołowej[5].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisław Solski, Architekt Polski : to iest Nauka Ulżenia Wszelkich Ciężarow : Używánia potrzebnych Máchin, źiemnych y wodnych : Stáwiánia ozdobnych Kośćiołow máłym kosztem : O proporcyi rzeczy wysoko stoiących : O wschodách y pawimentách […], Architekta zabawy III część V, nauka XVII O pędzeniu wody ná wysokie mieyscá, Kraków 1690 [online], s. 171 [211]. Dostępne w WWW: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=1724&from=publication [20 maja 2018]
- ↑ Robert Krzywdziński. Zasada działania gdańskiego Wasserkunstu w XVI-XVIII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”. LVI, s. 343, 2008. Warszawa.
- ↑ Realizacja Makiety Śródmieścia Gdańska wraz z multimedialną salą ekspozycyjną w Budynku Kunsztu wodnego w Gdańsku. BIP. [dostęp 2018-05-22].
- ↑ Andrzej Januszajtis: Gdańskie kunszty wodne. Gdańsk Strefa Prestiżu, 2018-02-27. [dostęp 2018-05-22].
- ↑ Wojciech Preidl, Grzegorz Dyduch, Grzegorz Stacha. Woda w górnictwie – od pradziejów do początków XIX wieku. „Hereditas Minariorum”, 2017. DOI: 10.5277/hm170402. ISSN 2450-4114.