Kur cejloński

gatunek ptaka

Kur cejloński[5] (Gallus lafayettii) – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Występuje endemicznie na Cejlonie w Azji. Drugi człon łacińskiej nazwy pochodzi od Marie Joseph de La Fayette[6]. Jest ptakiem narodowym Sri Lanki[7].

Kur cejloński
Gallus lafayettii[1]
Lesson, 1831
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

ptaki neognatyczne

Rząd

grzebiące

Rodzina

kurowate

Podrodzina

bażanty

Plemię

Gallini

Rodzaj

Gallus

Gatunek

kur cejloński

Synonimy
  • Gallus lafayetii Lesson, 1831[2]
  • Gallus lafayetii lafayetii Lesson, 1831[3]
  • Gallus lafayetti xanthimaculatus Deraniyagala, 1955[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Morfologia

edytuj

Wyraźny dymorfizm płciowy. Kogut większy, o długości ciała 66–73 cm, kolorowy. Pióra ciała od żółtych po czerwone, ogon i brzuch czarny z purpurowym połyskiem. Młode koguty wybarwiają się w pełni w drugim roku życia. Kura dużo mniejsza, o długości ciała 35 cm.

Systematyka

edytuj

Gatunek monotypowy[8]; proponowany podgatunek xanthimaculatus nie jest uznawany[3]. Jeden z czterech gatunków ptaków z rodzaju Gallus. Pozostałe trzy to: kur bankiwa (G. gallus), kur siwy (G. sonneratii) i kur zielony (G. varius). Kur cejloński jest najbliżej spokrewniony z kurem siwym[9], chociaż samiec pod względem fizycznym przypomina najbardziej kura bankiwa. Samica kura cejlońskiego jest natomiast bardzo podobna do samic z gatunku kur zielony. Podobnie jak kur zielony, ptak ten należy do gatunków wyspowych, które wyewoluowały obok wyizolowanych, polujących na nie drapieżników i konkurujących z nimi o pokarm gatunków. Unikalne, złożone zachowania obronne i strategie w poszukiwaniu pożywienia wynikają z długiej historii ewolucji kurów cejlońskich.

Rozród

edytuj
 
Jaja z kolekcji muzealnej

Samica składa od 2 do 9 jaj, które wysiaduje 20–21 dni. Młode opuszczają gniazdo po jednej nocy (zagniazdowniki). Samica sama opiekuje się pisklętami.

Zachowanie i pożywienie

edytuj

Kury cejlońskie przebywają zazwyczaj na ziemi, czasem wspinają się na drzewa (zaobserwowano lęgi na wysokości 3–4 metrów w gniazdach ptaków drapieżnych). Większość czasu zbierają nasiona, owoce i drobne bezkręgowce. Sporadycznie żywią się gadami.

Status

edytuj

IUCN uznaje kura cejlońskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie bardzo liczny. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[4].

Przypisy

edytuj
  1. Gallus lafayettii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Gallus lafayetii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-02] (ang.).
  3. a b c D. Lepage: Ceylon Junglefowl Gallus lafayettii. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-08]. (ang.).
  4. a b Gallus lafayettii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gallini Brehm,CL, 1831 (wersja: 2020-04-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-29].
  6. Grouw, Hein van, Dekkers, Wim & Rookmaaker, Kees. On Temminck’s tailless Ceylon Junglefowl, and how Darwin denied their existence. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 137 (4), s. 261–271, 2017. DOI: 10.25226/bboc.v137i4.2017.a3. (ang.). 
  7. National Bird. [w:] mysrilanka.com [on-line]. [dostęp 2022-12-08]. (ang.).
  8. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-08]. (ang.).
  9. International Chicken Polymorphism Map Consortium Wong GK. A genetic variation map for chicken with 2.8 million single-nucleotide polymorphisms. „Nature”. 432, s. 717–722, 2004. DOI: 10.1038/nature03156. PMCID: PMC2263125. 

Linki zewnętrzne

edytuj