Lady (rejon dubrowieński)
Lady (dawniej pol. Hlebowo, biał. Ляды) – agromiasteczko we wschodniej Białorusi, w sielsowiecie Arłowiczy rejonu dubrowieńskiego w obwodzie witebskim.
Punkty celne na granicy Białorusi i Rosji | |
Państwo | |
---|---|
Obwód | |
Rejon | |
Wysokość |
169–172 m n.p.m. |
Populacja (2009) • liczba ludności |
|
Nr kierunkowy |
+375 216 |
Kod pocztowy |
211059 |
Tablice rejestracyjne |
2 |
Położenie na mapie obwodu witebskiego ![]() | |
Położenie na mapie Białorusi ![]() | |
![]() |
Geografia
edytujMiejscowość położona jest na zachodnim brzegu rzeki Miereja[1], przy granicy z Rosją, przy drodze H-2700 (Dubrowna – Lady), 11 km od centrum administracyjnego osiedla wiejskiego (Arłowiczy), 31 km od centrum administracyjnego rejonu (Dubrowna), 90 km od Witebska.
Demografia
edytujW 2009 r. miejscowość liczyła 486 mieszkańców.
Historia
edytujW czasach Rzeczypospolitej miejscowość należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego, stanowiąc graniczny punkt na szlaku Moskwa – Warszawa. W XVI wieku Lady były wsią należącą do Jana Janowicza Hlebowicza, a później do jego syna, również Jana. Jako własność rodu Hlebowiczów wyrosły na miasteczko, wówczas znane pod nazwą Hlebowo. W połowie XVII wieku przeszły na własność Sapiehów.
Po rozbiorze, w 1772 roku miasteczko stało się częścią Imperium Rosyjskiego w powiecie horeckim guberni mohylewskiej. Zajmowało powierzchnię 2741 m², a w jego granicach znajdowało się 348 domów[1].
Przy granicy miejscowości znajduje się obelisk postawiony w 1912 roku upamiętniający wydarzenia z 1812 roku, kiedy to wojska napoleońskie 2 sierpnia (14 sierpnia według nowego stylu) tegoż roku przekroczyły granicę „starej Rosji” zwycięsko prąc na Moskwę, by 6 listopada (18 listopada) wycofywać się po ciężkich stratach[2].
W dniu 27 września 1938 r. Lady otrzymały status osiedla typu miejskiego[3].
W 1939 roku w Ladach mieszkało 897 Żydów[4]. Mimo tego, ze wielu młodych studiowało w miastach. osiedle liczyło około 300 domów żydowskich[5].
Podczas II wojny światowej hitlerowcy wymordowali w Ladach wszystkich, wcześniej skoncentrowanych w getcie, Żydów (ponad 2000). Sprawcami byli głównie miejscowi policjanci i własowcy[6].
Wyzwolenie Ladów nastąpiło po sześciodniowej batalii 8 października 1943 roku[7].
Osoby związani z Ladami
edytuj- Szneur Zalman z Ladów (1745–1813) – założyciel ruchu chasydzkiego Chabad-Lubawicz, w latach 1801–1812 uczynił Lady centrum swojej działalności
- Ruben Brajnin (1862–1939) – urodzony w Ladach (tu przeżył 16 pierwszych lat swojego życia), żydowski pisarz, publicysta i przywódca syjonistów
Galeria
edytuj-
Punkt graniczny na moście na Mierei w Ladach, w tle widok na Rosję
-
Lady. Obelisk upamiętniający wkroczenie wojsk Napoleona na terytorium „starej Rosji” 2 sierpnia 1812 r.
-
Pomnik upamiętniający Żydów pomordowanych w getcie w Ladach
-
Widok na Lady w 1920
-
Główna droga w Ladach, fot. Izaak Pulmer, 1930
-
Żydowski rzeźnik, ul. Rzeźnicka, fot. Izaak Pulmer, 1930
-
Cmentarz żydowski, fot. Izaak Pulmer, 1930
Przypisy
edytuj- ↑ a b Lady, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 63 .
- ↑ Подлипский А. М. Памятные места Витебщины. – Мн.: Беларусь, 1987. – 48 stron – 40 000 egzemplarzy.
- ↑ СССР. Административно-территориальное деление союзных республик: изменения, происшедшие за время с 1/X 1938 г. по 1/III 1939 г. – М., 1939.. elib.shpl.ru. [dostęp 2021-02-18]. (ros.).
- ↑ Проект «Голоса еврейских местечек. Витебская область». Ляды. shtetle.com. [dostęp 2021-02-18]. (ros.).
- ↑ Р. А. Золотовицкий. Месторождение смысла жизни Архивная копия. shtetle.co.il. [dostęp 2021-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-22)]. (ros.).
- ↑ Библиотека Журнала „МИШПОХА”: ГЛАС УБИЕННЫХ МОЛЧАТЬ НЕ ДАЕТ!. mishpoha.org. [dostęp 2021-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
- ↑ David M. Glantz, Battle for Belorussia, University Press of Kansas, Lawrence, KS, 2016, strona 67.