Langur szary

Langur szary
	Presbytis hosei
	(O. Thomas, 1889)
	; Ilustracja autorstwa Jospha Smita z 1889 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	gerezy
Plemię	Presbytini
Rodzaj	langur
Gatunek	langur szary
Synonimy
	Semnopithecus hosei O. Thomas, 1889; Semnopithecus everetti O. Thomas, 1893;
	Semnopithecus hosei O. Thomas, 1889; Semnopithecus everetti O. Thomas, 1893;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Langur szary^[5], langur brunejski^[5] (Presbytis hosei) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae), występujący w Azji^[6].

Zasięg występowania edytuj

Langur szary występuje endemicznie w północno-zachodnim Borneo, w zachodnim Sabah (wzdłuż zachodniego wybrzeża na północ do góry Kinabalu), północno-zachodnim Brunei i północnym Sarawak (od miejsca typowego w Niah i dolnego biegu rzeki Baram, na wschód w głąb lądu do 2°40’N i granicy Borneo Północnym)^[7].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1889 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Semnopithecus hosei^[2]. Holotyp pochodził z Niah w stanie Sarawak w Malezji^[2]^[6].

Taksony sabana i canicrus we wcześniejszych ujęciach systematycznych uważane były za podgatunki P. hosei^[6], jednak głównie ze względu na różnice morfologiczne powinny być traktowane jako odrębne gatunki^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[7].

Etymologia edytuj

Presbytis: gr. πρεσβυτις presbutis „staruszka”, od πρεσβυτης presbutēs „starzec”; być może również od greckiego słowa πρεσβυτερος presbuteros „senior, ksiądz”^[8].
hosei: Charles Hose (1863–1929), angielski urzędnik państwowy w Sarawaku w latach 1884–1907, przyrodnik, etnolog^[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 48–56 cm, długość ogona 65–84 cm; masa ciała samic 5,5–6 kg, samców 6–7 kg^[10].

Ekologia edytuj

Langur szary zamieszkuje zróżnicowane tereny – zarówno niziny na poziomie morza, jak i lasy deszczowe na wysokości 1000 m n.p.m. (Mount Kinabalu). Zoolodzy odnotowali nawet sporadyczne występowanie gatunku na terenach położonych na poziomie ponad 1600 m n.p.m. Presbytis hosei chętnie odwiedzają plantacje, i mimo że są zaliczane do foliofagów to nie gardzą owocami i nasionami. Wyjadają także jaja i pisklęta z napotkanych gniazd^[4].

Status zagrożenia i ochrona edytuj

Południowy zasięg występowania langura szarego nie jest jasno oznaczony. Populacje podgatunków sukcesywnie się zmniejszają. Główną przyczyną tej tendencji są polowania. Na przestrzeni 30 lat liczebność gatunku spadła o 30–50%^[4].

Przypisy edytuj

↑ Presbytis hosei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. Thomas. Description of a new Bornean Monkey belonging to the Genus Semnopithems. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1889, s. 159, 1889. (ang.).
↑ O. Thomas. Description of a new monkey of the genus Semnopithecus from northern Borneo. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1893, s. 582, 1893. (ang.).
↑ ^a ^b ^c V.V. Nijman V.V., C.C. Traeholt C.C., A. Setiawan & S.A.S.& S. Cheyne A. Setiawan & S.A.S.& S., Presbytis hosei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-09] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 50–51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Presbytis hosei. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-09].
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 248. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 562, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 197. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 716–717. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[itis-1] Presbytis hosei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Thomas1889-2] O. Thomas. Description of a new Bornean Monkey belonging to the Genus Semnopithems. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1889, s. 159, 1889. (ang.).

[Thomas1893-3] O. Thomas. Description of a new monkey of the genus Semnopithecus from northern Borneo. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1893, s. 582, 1893. (ang.).

[iucn-4] V.V. Nijman V.V., C.C. Traeholt C.C., A. Setiawan & S.A.S.& S. Cheyne A. Setiawan & S.A.S.& S., Presbytis hosei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-09] (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 50–51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Presbytis hosei. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-09].

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 248. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Palmer-8] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 562, 1904. (ang.).

[Beolens&inni-9] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 197. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[Zinner&inni-10] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 716–717. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]

[10]