Łarisa Bogoraz
Łarisa Iosifowna Bogoraz (ros. Лари́са Ио́сифовна Богора́з), właściwie Bogoraz-Bruchman (ros. Богораз-Брухман[1]; ur. 8 sierpnia 1929 w Charkowie – zm. 6 kwietnia 2004 w Moskwie) – radziecka działaczka opozycji demokratycznej w czasach ZSRR, lingwista, kandydat nauk filologicznych, nauczyciel akademicki żydowskiego pochodzenia.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
filolog |
Życiorys edytuj
Była córką działacza partii komunistycznej. Była z wykształcenia filologiem, ukończyła studia na Uniwersytecie Charkowskim. Od 1950, po ślubie z pisarzem Juli Danielem, mieszkała w Moskwie. Do 1961 roku uczyła języka rosyjskiego w szkołach średnich[2]. W latach 1961–1964 była aspirantką Instytutu Języka Rosyjskiego, gdzie w 1965 roku obroniła rozprawę kandydacką[2]. W latach 1964–1965 mieszkała w Nowosybirsku i wykładała językoznawstwo ogólne w Nowosybirskim Uniwersytecie Państwowym[2].
Przyłączyła się do ruchu obrony praw człowieka po aresztowaniu jej męża w 1965; został on zwolniony w 1970 r., wkrótce potem rozwiedli się. W sierpniu 1968 Bogoraz wzięła udział w głośnej demonstracji dysydentów radzieckich na Placu Czerwonym w Moskwie w proteście przeciw inwazji w Czechosłowacji. Została za to skazana na cztery lata pracy przymusowej na Syberii.
Po powrocie do Moskwy w 1972 r. kontynuowała pracę w ruchu demokratycznym, brała m.in. udziała w publikacjach antykomunistycznej „Kroniki Bieżących Wydarzeń”. W 1975 r. wystosowała list do szefa KGB Jurija Andropowa z żądaniem odtajnienia archiwów instytucji.
Utrzymywała kontakt z ośrodkami prodemokratycznej emigracji rosyjskiej, m.in. z wydawnictwem „Kontinent”. Współredagowała publikowany cykl opracowań o zbrodniach stalinowskich „Pamięć”. Zaangażowała się w obronę więźniów politycznych, szczególnie po aresztowaniu jej drugiego męża, Anatolija Marczenki (zmarłego w więzieniu w 1986 r. po strajku głodowym).
Pozostała aktywną działaczką ruchu praw człowieka także po upadku ZSRR, kierowała Moskiewską Grupą Komitetu Helsińskiego oraz Seminariami Praw Człowieka, organizacją pozarządową rosyjsko-amerykańską. Wielokrotnie występowała z zapytaniami i interwencjami do czołowych polityków rosyjskich, m.in. Grigorija Jawlinskiego.
Autorka wielu publikacji. Jelena Bonner, wieloletnia dysydentka i wdowa po Andrieju Sacharowie, nazwała Łarisę Bogoraz „jedną z najjaśniejszych postaci w ruchu obrony praw człowieka w Związku Sowieckim i Rosji”.
Została pochowana na Cmentarzu Nikoło-Archangielskim pod Moskwą[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Жена диссидента.
- ↑ a b c Богораз Лариса Иосифовна (1929–2004). Moskiewska Grupa Helsińska. [dostęp 2021-06-05]. (ros.).
- ↑ БОГОРАЗ Лариса Иосифовна (1929 – 2004).