Leon Gallas
Leon Stanisław Gallas ps. „Szpak–Noel” (ur. 22 marca 1889 w Siedliszowicach, zm. 13 marca 1946 w Krakowie) – polski działacz niepodległościowy, oficer Policji Państwowej, samorządowiec w II Rzeczypospolitej.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Starosta grodzki lwowski | |
| Starosta powiatu wrzesińskiego | |
| Okres |
od 1932 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Starosta powiatu żydaczowskiego | |
| Okres |
od kwietnia 1934 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 22 marca 1889 w Siedliszkowicach w powiecie tarnowskim[1][2]. Był synem Józefa i Ludwiki z domu Nogawieckiej, bratem Kazimierza (1885–1947)[3]. W 1909 ukończył siedem klas C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Tarnowie i uzyskał świadectwo dojrzałości[4][1][2]. Został absolwentem Politechniki Lwowskiej[1][2]. Od początku stycznia 1913 do końca lipca 1914 działał jako komendant tarnowskiego Związku Strzeleckiego[1][2].
W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Jego oddziałem macierzystym był 30 Pułk Piechoty Obrony Krajowej (w 1917 przemianowany na Pułk Strzelców Nr 30)[5][6]. Pod koniec sierpnia 1914 wziął udział w bitwie pod Kraśnikiem[1][2]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1915[5], a porucznika rezerwy ze starszeństwem z 1 sierpnia 1917[7].
U kresu wojny pod koniec października 1918 brał udział w rozbrajaniu Austriaków w Tarnowie[1][2]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pod koniec tego roku został dowódcą Straży dla Galicji i Śląska[1] W połowie listopada 1918 w stopniu porucznika był komendantem powiatowym w Tarnowie[8]. Wstąpił do Policji Państwowej. Od 1919 był p.o. komendantem powiatowym i miejskim w Białymstoku[9], następnie od 15 lutego 1920 komendantem Policji Państwowej miasta Lublina[10][11] oraz tamtejszym komisarzem rządu[1][2], w 1921 komendanta powiatowego w Kielcach[1], w 1926 komendanta miasta Krakowa[1][2], w 1926 w stopniu nadkomisarza był p.o. komendanta powiatu horochowskiego[12]. W 1929 działał jako oficer inspekcyjny na województwo lubelskie[1].
W późniejszych latach pracował w służbie administracji samorządowej. Pełnił urząd starosty: grodzkiego lwowskiego (1930), powiatu wrzesińskiego (1932–1934[13][14]), powiatu żydaczowskiego (przeniesiony na własną prośbę[15], od kwietnia 1934 w kolejnych latach)[16][17][18][1][2]. Równolegle pod koniec lat 30. pełnił funkcję kierownika Powiatowej Komisji Oświaty Pozaszkolnej[19].
Po wybuchu II wojny światowej od 18 września 1939 do 1943 działał na Węgrzech w Hatvan i Budapeszcie, gdzie funkcjonował w przedstawicielstwie rządu RP na uchodźstwie[1]. Dwa razy był aresztowany przez Gestapo w stolicy Węgier[1]. Od połowy 1943 powrócił do okupowanej Polski i działał w Okręgu Kraków Delegatury Rządu na Kraj[18][1]. Do 18 stycznia 1945 pełnił stanowisko naczelnika wydziału polityczno-społecznego[1][20]. Był aresztowany przez Niemców i osadzony w Więzieniu Montelupich[1][2]. Od stycznia 1945 był kierownikiem Wydziału Bezpieczeństwa Okręgu Krakowskiego Delegatury[2]. W 1945 został aresztowany przez sowietów został wywieziony w głąb Związku Radzieckiego[21][22][2].
Zmarł 13 marca 1946 w Krakowie w wieku 57 lat[18][23]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 18 marca 1946[18][2][23].
Był żonaty, miał córkę Janinę i syna Henryka, który podczas okupacji był dowódcą oddziału partyzanckiego[1][18].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych[18]
- Złoty Krzyż Zasługi (1937)[24][25][18]
- Medal Niepodległości – 29 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[26][27]
- Brązowy Medal Zasługi Wojskowej na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej[7]
- Srebrny Medal Waleczności 1 klasy[7]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Tadeusz Seweryn: Leon Gallas. krakowianie1939-56.mhk.pl. [dostęp 2017-03-18].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Robert Springwald: Leon Gallas. muzeum-ak.pl. [dostęp 2017-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-29)].
- ↑ Kazimierz i Leon Gallas. wielcy.pl. [dostęp 2017-03-18].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższej Szkoły Realnej w Tarnowie za rok szkolny 1908/09. Tarnów: 1909, s. 70, 80.
- ↑ a b Ranglisten 1916 ↓, s. 58.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 335.
- ↑ a b c Ranglisten 1918 ↓, s. 96.
- ↑ Marek Przeniosło. Żandarmeria w Galicji Zachodniej w początkach niepodległości (1918-1919). „Dzieje Najnowsze”. XL, s. 103, 2008. ISSN 0419-8824.
- ↑ Włodzimierz Jarmolik: Naczelnik agentem – czystki w podlaskiej policji. poranny.pl, 2011-05-01. [dostęp 2017-03-18].
- ↑ Obwieszczenia urzędowe. Rozkazy. „Gazeta Policji Państwowej”, s. 6, nr 18 z 30 kwietnia 1920.
- ↑ 20. Skład osobowy komendy Policji Państwowej Okręgu Lubelskiego z dn. 15 maja b.r.. „Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego”, s. 12, nr 1 z 1 czerwca 1920.
- ↑ Obsada personalna jednostek Policji Państwowej w roku 1926. policjapanstwowa.pl. [dostęp 2017-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)].
- ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 8, s. 126, 14 maja 1932.
- ↑ Marian Torzewski: Historia powiatu 1818-2011. wrzesnia.powiat.pl, 2013-07-25. [dostęp 2017-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-19)].
- ↑ Kronika. Osobiste. „Orędownik Wrzesiński”, s. 4, nr 41 z 10 kwietnia 1934.
- ↑ Żurawno buduje Dom Ludowy. „Wschód”, s. 11, nr 28 z 10 listopada 1936.
- ↑ Wykaz kierowników wojewódzkich i powiatowych władz administracji ogólnej. Stan na 11.XI.1936 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”, s. 4, nr 32 z 10 listopada 1936.
- ↑ a b c d e f g Leon Gallas. Nekrolog. „Dziennik Polski”, nr 75 z 16 marca 1946.
- ↑ Powiat żydaczowski pod znakiem imponującej manifestacji polskości. „Gazeta Stryjska”, s. 1, nr 25 z 19 czerwca 1938.
- ↑ Okręgowa Delegatura Rządu Kraków. dws-xip.pl. [dostęp 2017-03-18].
- ↑ Teodor Gąsiorowski, Smiersz i NKWD w Polsce, Instytut Pamięci Narodowej, s. 46.
- ↑ Leon Gallas. malopolskawiiwojnie.pl/i. [dostęp 2017-03-18]. za IPN Kr Kolekcja Komusińskiego, Ostrzeżenie z 5 VI 1945 r.
- ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Leon Gallas. rakowice.eu. [dostęp 2017-03-17].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411.
- ↑ Odznaczenia na terenie województwa stanisławowskiego. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, s. 2, nr 1624 z 10 listopada 1937.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41.
- ↑ 5 listopada 1935 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości ponownie rozpatrzył wniosek i nie przyznał Krzyża Niepodległości. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-04-01]..
Bibliografia edytuj
- Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1916. Wiedeń: 1916.
- Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918.