Leon Recheński
Leon Recheński, właśc. Leon Rechen (ur. 24 czerwca 1879 we Lwowie, zm. 13–14 kwietnia[1] w 1940 w Katyniu) – polski aktor teatralny i filmowy, śpiewak[2], major piechoty Wojska Polskiego w stanie spoczynku, ofiara zbrodni katyńskiej.
 major piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1927 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
II Brygada Legionów Polskich, |
| Stanowiska |
dowódca batalionu 21 PP |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
     
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytuj
Syn Bernarda i Wiktorii z Ehrlicków[3]. Uczęszczał do gimnazjum i szkoły handlowej we Lwowie[1]. Na scenie debiutował w 1894 roku. Karierę teatralną dzielił między Lwów, gdzie występował w latach 1894–1900[2], 1901–1908 i 1910–1914, oraz Poznań, gdzie grał w latach 1900–1901 i 1908–1910. Następnie wstąpił do II Brygady Legionów Polskich[3]. W 1916 roku ukończył Szkołę Oficerską w Bolechowie[3][1]. W grudniu 1918 roku wziął udział w obronie Lwowa[4], za co odznaczono go Krzyżem Obrony Lwowa[4]. 1 lutego 1919 roku został przyjęty do Wojska Polskiego i zatwierdzony w stopniu podporucznika[4]. 1 lipca 1925 roku został awansowany na stopień majora[3]. Służył w 21. Pułku Piechoty jako dowódca batalionu[3]. W 1927 roku przeszedł w stan spoczynku z przydziałem do Okręgu Korpusu Nr I[3]. W 1934 roku pozostawał w ewidencji PKU Warszawa-Miasto III[1]. W uznaniu swoich zasług został odznaczony Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi[3], Krzyżem Niepodległości, a także Odznaką II Brygady, Odznaką „Orlęta" oraz Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych[4].
W latach 30. XX wieku powrócił do aktorstwa, występując w filmach[5]. W 1938 roku uczestniczył w produkcji komedii Robert i Bertrand, gdzie pełnił funkcję kierownika administracyjnego[5].
Latem 1939 roku został powołany do wojska[1]. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w kampanii wrześniowej[6]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 roku dostał się do niewoli sowieckiej. Według stanu z 24 grudnia 1939 roku był jeńcem obozu w Kozielsku[1], skąd wysłał ostatni list do żony, który otrzymała jesienią 1939 roku[1]. Między 11 a 12 kwietnia 1940 roku przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[1] – lista wywózkowa 025/1 z 9 kwietnia 1940 roku[1][3]. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 roku w Katyniu[1][3] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 roku mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[7][8]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[9][10]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[11] pod numerem 1577[12][13][1][3][14] – dosł. opisany jako Rechenski Leon (raport dzienny z 8 maja 1943 roku)[1]. Przy jego szczątkach znaleziono książkę wojskową, odznakę 21 p.p., krzyż walecz., medal ,,Polska swemu obrońcy’’, medal Niepodległości[15] oraz kartkę z adresami[14]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 01577[15]. W Archiwum Robla w pakiecie 01458-04, znajduje się kalendarzyk Bronisława Weissa[16], w którym pod datą 24 grudnia 1939 roku wspomniany jest Leon Recheński[1]. 16 lutego 1951 roku został uznany za zmarłego, postanowieniem Sądu Powiatowego w Krakowie[1].
Był żonaty z Barbarą z Huppertów[3], mieszkał we Lwowie[1].
5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[17]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku[18] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Filmografia
edytuj- Niebezpieczny romans (1930)[19] – Karaluch
- Na Sybir (1930)[5]
- Uwiedziona (1931)[19] – przewodniczący sądu
- Niebezpieczny raj (1931)[19] – Zangiacomo
- Dziesięciu z Pawiaka (1931)[19] – oficer w gabinecie generała
- Wacuś (1935)[5] – woźny w szkole
- ABC miłości (1935)[5] – mecenas Konstanty Prztycki
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 635.
- ↑ a b Leon Recheński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2025-03-02].
- ↑ a b c d e f g h i j k Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 524.
- ↑ a b c d Recheński (Rechen) Leon - Żołnierze Niepodległości [online], zolnierze-niepodleglosci.pl [dostęp 2025-03-02].
- ↑ a b c d e Leon Recheński [online], Filmweb [dostęp 2025-03-02].
- ↑ Leon Recheński - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], ogrodywspomnien.pl [dostęp 2025-03-02].
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-02-21] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-03-02] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-03-02] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-03-02] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 209 [dostęp 2025-03-02] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-03-02].
- ↑ a b Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (7 (345)), pbc.uw.edu.pl, 12 lutego 1949, s. 4 [dostęp 2025-03-02] (pol.).
- ↑ a b Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 169, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-03-02] (pol.).
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 202.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 20 [dostęp 2025-03-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ a b c d FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2025-03-02].
Bibliografia
edytuj- Leon Recheński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-10-21].
- Leon Recheński. www.sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-10-21]. (pol.).
- Major w stanie spoczynku Leon Recheński. katyn.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-10-21]. (pol.).
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Linki zewnętrzne
edytuj- Len Recheński w bazie filmpolski.pl