Lepilemur samotny
Lepilemur samotny[3] (Lepilemur fleuretae) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych (Lepilemuridae).
| Lepilemur fleuretae | |
| Louis, Engberg, Lei Runhua, Geng Huimin, Sommer, Randriamampionona, Randriamanana, Zaonarivelo, Andriantompohavana, Randria, Prosper, Ramaromilanto, Rakotoarisoa, Rooney & Brenneman, 2006[1] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lepilemur samotny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Budowa edytuj
Głowa i tułów mierzą między 24 a 26 cm, ciało wieńczy ogon osiągający od 27 do 30 cm. Zwierzę waży około 0,8 kg. Czyni to lepilemura samotnego średniej wielkości przedstawicielem swego rodzaju[4].
Ubarwienie edytuj
Sierść nad powiekami jest jaśniejsza, a porastające grzbietową stronę ciała futro jest przeważnie szare z pośrodkową niewyraźną pręgą rozpoczynającą się od czoła i sięgającą połowy grzbietu, na brzusznej zaś jaśniejsze szarobrązowe, z jasnym brązem po bokach brzucha. Bliższa część ogona ubarwiona jest czerwonoszaro, przechodząc w ciemniejszą szarość dystalnie. Proksymalna część kończyn porasta mieszanym futrem szarobrązowym[4].
Systematyka edytuj
Gatunek opisali w 2006 Louis Jr., Engberg, Lei, Geng, Sommer, Randriamampionona, Randriamanana, Zaonarivelo, Andriantompohavana, Randria, Prosper, Ramaromilanto, Rakotoarisoa, Rooney i Brenneman[2]. Jako miejsce typowe występowania podali oni Madagaskar, prowincję Toliara, Manangotry, Park Narodowy Andohahela, wskazując współrzędne geograficzne 24°45′S 46°51′E/-24,750000 46,850000[4]. Holotyp to krew pełna konserwowana i próbki tkanki dorosłego samca (sygnatura TTU-M104492) przechowywane w Museum of Texas Tech University w Lubbock; okaz został zebrany 12 maja 2004 roku[1]. Późniejsi autorzy zwrócili jednak uwagę, że gatunki opisane przez Louisa et al. w 2006 wyodrębnione zostały na podstawie różnic genetycznych i pozostają allopatryczne, co nakazuje traktować propozycję rzeczonych autorów ostrożnie[2].
Nie wyróżnia się podgatunków[4].
W 2017 Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następujące drzewo[5] (uproszczono):
|
Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Etymologia edytuj
Tryb życia edytuj
Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia[4]. Zagęszczenie wynosi 7,4 osobnika/km² we wspomnianym parku narodowym i 81,0 na km² w dolinie Ampasy na terenie Tsitongambarika. Samica zajmuje terytorium o powierzchni 2,59–5,28 ha, zaś samiec 7,85–7,89 ha. Długość pokolenia szacuje IUCN na 4,48 lat. Rozród poligyniczny[2].
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Lepilemur samotny, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny[8], jest endemitem Madagaskaru. Zamieszkuje południowo-wschodnią część wyspy, ograniczając się do Parku Narodowego Andohahela, w parceli Manangotry pomiędzy rzekami Manampanihy na północy i Mandrare na zachodzie. Schwitzer et al. (2013) wskazują jednak na konieczność dalszych badań celem dokładniejszego określenia granic zasięgu gatunku, zwłaszcza na północy[4]. Autorzy późniejszych prac podają też obszar chroniony Tsitongambarika. Zasięg IUCN ocenia na 2532 km², z czego zwierzę zajmuje rzeczywiście 500–1552 km². IUCN zaznacza fragmentację zasięgu[2].
Ekologia edytuj
Siedliskiem gatunku są nizinne lasy deszczowe[9], wśród którym lemur wiedzie nadrzewny tryb życia. Pożywienie stanowią w większości liście[4], konsumuje on również kwiaty i owoce, stanowiące 35% jego diety. Skład gatunkowy diety obejmuje Albizia spp., Brochoneura acuminata, Cynometra spp., Humbertia madagascariensis, Syzigium spp., Uapaca thouarsii[2].
Podobne siedlisko zamieszkuje awahi samotny. Oba gatunki zajmują nisze różniące się głównie czasem aktywności. O ile szczyt aktywności awahi przypada na zmierzch, lepilemur samotny aktywny jest raczej w środku nocy. Wiedzie samotne, nocne życie, unikając światła księżyca, co też odróżnia go od awahi. Zróżnicowanie takie może redukować konkurencję między gatunkami, zmniejszając też zagrożenie ze strony drapieżników i sprzyjając zdobywaniu pokarmu[9].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża[2].
Gatunek ujęto w Załączniku I CITES[4]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) po raz pierwszy odniosła się do gatunku w 2008, zauważając jednak brak odpowiednich danych wystarczających do klasyfikacji[2]. Status DD podają dalej w 2013 Schwitzer et al. w Handbook of the Mammals of the World. Podają jednocześnie, że rok wcześniej IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop oceniło go jako krytycznie zagrożony[4]. Status ten przyjęła w 2014 IUCN. W 2018 złagodziła klasyfikację na zagrożony. IUCN wskazuje tutaj ograniczony i pofragmentowany zasięg występowania gatunku, postępującą degradację zajmowanych przez niego siedlisk. Szacuje się, że w ciągu trzech kolejnych pokoleń liczebność spadnie o przynajmniej 40%. Do zagrożeń IUCN zalicza polowanie przez człowieka, tym groźniejsze że lepilemur samotny nie ucieka przez człowiekiem, a także uprawy konopi na marihuanę. Nie trzyma się go w niewoli[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c E.E. Louis, Jr., S.E. Engberg, R. Lei, H. Geng, J.A. Sommer, R. Randriamampionona, J.C. Randriamanana, J.R. Zaonarivelo, R. Andriantompohavana, G. Randria, Prosper, B. Ramaromilanto, G. Rakotoarisoa, A. Rooney & R.A. Brenneman. Molecular and morphological analyses of the sportive lemurs (family Megaladapidae: genus Lepilemur) reveals 11 previously unrecognized species. „Special Publications, Museum of Texas Tech University”. 49, s. 21, 2006. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Donati i inni, Lepilemur fleuretae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [dostęp 2023-11-21] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Andohahela Sportive Lemur, s. 82 w: Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 370, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 137. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ a b Marco Campera i inni, Temporal niche separation between the two ecologically similar nocturnal primates Avahi meridionalis and Lepilemur fleuretae, „Behavioral Ecology and Sociobiology”, 73, Springer, 2019, s. 55, DOI: 10.1007/s00265-019-2664-1 (ang.).